Rok rządu Mateusza Morawieckiego

Kwestia zwiększenia nakładów na służbę zdrowia była jednym z głównych tematów debaty pod koniec ubiegłego roku. Wiązało się to z trwającym od 2 października protestem lekarzy rezydentów, którego jednym z głównych postulatów było zwiększenie nakładów na ochronę zdrowia do poziomu nie niższego niż 6,8 PKB w przeciągu trzech lat.

Jeszcze za kadencji rządu Beaty Szydło uchwalona została ustawa z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z przyjętymi wówczas przepisami, na finansowanie ochrony zdrowia przeznacza się corocznie środki finansowe w wysokości nie niższej niż 6% produktu krajowego brutto, z zastrzeżeniem że wysokość środków finansowych przeznaczonych na finansowanie ochrony zdrowia w latach 2018–2024 nie może być niższa niż:

• 4,67% produktu krajowego brutto w 2018 r.;
• 4,86% produktu krajowego brutto w 2019 r.;
• 5,03% produktu krajowego brutto w 2020 r.;
• 5,22% produktu krajowego brutto w 2021 r.;
• 5,41% produktu krajowego brutto w 2022 r.;
• 5,60% produktu krajowego brutto w 2023 r.;
• 5,80% produktu krajowego brutto w 2024 r.

Choć nie realizowało to postulatu rezydentów, nowa ustawa zatwierdzała stopniowy wzrost finansowania służby zdrowia tak, aby osiągnąć próg 6% PKB w roku 2025.

8 lutego 2018 roku podpisane zostało Porozumienie Ministra Zdrowia z Porozumieniem Rezydentów Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy, którego jednym z postanowień było przyspieszenie procesu wzrostu nakładów na służbę zdrowia. Zgodnie z nim, minister zdrowia Łukasz Szumowski zobowiązał się do podjęcia działań mających na celu osiągnięcie poziomu 6% PKB na służbę zdrowia nie później niż do 1 stycznia 2024 r., a więc o rok wcześniej, niż zakładała to listopadowa nowelizacja.

W myśl przyjętych uzgodnień, Ministerstwo Zdrowia przygotowało kolejną nowelizację ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych przyjętą przez Radę Ministrów 26 czerwca 2018 r.

Zgodnie z projektem, w latach 2018–2023 na finansowanie ochrony zdrowia będą przeznaczane środki finansowe w wysokości nie niższej niż:

•   4,78 proc. PKB w 2018 r. (wówczas było to 4,67 proc);
•    4,86 proc. PKB w 2019 r. (4,86 proc.);
•    5,03 proc. PKB w 2020 r. (5,03 proc.);
•    5,30 proc. PKB w 2021 r. (5,22 proc.);
•    5,55 proc. PKB w 2022 r. (5,41 proc.);
•    5,80 proc. PKB w 2023 r.; (5,60 proc.);

tak, aby osiągnąć poziom 6 proc. PKB już w 2024 r. Nowelizacja ta została skrytykowana przez Naczelną Radę Lekarską jako nie w pełni realizująca postanowienia przyjętego porozumienia. W Stanowisku Nr 10/18/VIII Prezydium Naczelnej Rady Lekarskiej z dnia 26 czerwca 2018 r. stwierdzono bowiem, że “projektowane zapisy ustawy są zgodne z ustaleniami z dnia 8 lutego 2018 r. tylko w zakresie, w jakim przewidują, że na finansowanie ochrony zdrowia ma być przeznaczany odpowiedni procent PKB (przewidując stopniowy wzrost do 6% w roku 2024), natomiast w sposób niezgodny z porozumieniem z dnia 8 lutego 2018 r. przewiduje się, że do środków przeznaczanych w ramach odsetka PKB na ochronę zdrowia wliczane będą także:

a) odpis dla Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji, o którym mowa w art. 31t ust. 5-9 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ujęty w planie finansowym Funduszu,

b) koszty ujęte w planie finansowym Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych.

Żadna z tych pozycji nie była ujęta w § 1 pkt 2 lit. c porozumienia z dnia 8 lutego 2018 r., które wyraźnie określało, jakie środki wlicza się do odsetka PKB wydatkowanego na ochronę zdrowia. Dodanie do tej listy dwóch nowych pozycji w postaci odpisu dla Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji oraz kosztów ujętych w planie finansowym Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych sprawi, że w efekcie mniejszy niż przewidywano realny procent PKB trafi na realizację świadczeń zdrowotnych”.

W związku z niewłaściwym, w ocenie NRL, sposobem wyliczania nakładów na służbę zdrowia, Naczelna Izba Lekarska zgłosiła swoje poprawki do projektu nowelizacji ustawy. Poprawki te, pomimo pozytywnej rekomendacji ze strony sejmowej Komisji Zdrowia, zostały odrzucone w głosowaniu sejmowym. W reakcji na odrzucenie poprawek, Porozumienie Rezydentów OZZL opublikowało oświadczenie, w którym stwierdziło, że “minister zdrowia i rząd PiS zerwali porozumienie z lekarzami”.

Ustawa z dnia 5 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz niektórych innych ustaw, która skróciła tempo dojścia do poziomu 6% PKB na służbę zdrowia weszła w życie 24 sierpnia 2018 roku

W swoim exposé M. Morawiecki zauważył, że „dwie najczęstsze przyczyny śmierci Polaków to choroby nowotworowe i choroby układu krążenia”. Program budowy Narodowego Instytutu Onkologii miał być środkiem do skuteczniejszej walki z pierwszą z wymienionych grup chorób.

Za realizację tej obietnicy odpowiedzialny został Łukasz Szumowski, powołany 9 stycznia 2018 roku na stanowisko Ministra Zdrowia. O kierunkach i strategii planowanych działań swojego ministerstwa informował on 24 stycznia podczas posiedzenia sejmowej Komisji Zdrowia. Podobnie jak M. Morawiecki, podkreślał konieczność zmniejszenia poziomu umieralności w obszarze onkologii. Przedstawił propozycję stworzenia „systemu opieki onkologicznej pod postacią Narodowego Instytutu Onkologicznego”, który miałby pozwolić na „sprawniejsze koordynowanie świadczeń onkologicznych”.

Niecałe dwa miesiące później pomysł przeszedł do fazy projektowania. Zarządzeniem z 8 marca 2018 roku Minister Zdrowia powołał zespół do opracowania projektu koncepcji organizacji i funkcjonowania Narodowego Instytutu Onkologii. W jego skład zespołu weszło dziewięciu specjalistów z zakresu onkologii i hematologii. Przewodniczącym został Piotr Czauderma.

Zespół zakończył pracę 29 czerwca 2018 roku. Efektem nie był jednak projekt Narodowego Instytutu Onkologii, lecz „Koncepcja organizacji i funkcjonowania Krajowej Sieci Onkologicznej”.

Stworzony przez zespół program ma poprawić sytuację polskich pacjentów onkologicznych, dzięki stworzeniu stabilnej struktury, zapewniającej koordynowaną i kompleksową opiekę onkologiczną. Dokument wymienia cztery główne cele nadchodzących zmian:

• zwiększenie wykrywalności nowotworów we wczesnych stadiach,
• obniżenie umieralności,
• wydłużenie 5-letnich przeżyć,
• wprowadzenie jednolitych standardów diagnostyki i leczenia.

Program zawiera propozycje dwóch głównych rozwiązań:

• utworzenie Krajowej Sieci Onkologicznej i przetestowanie jej w ramach pilotażu
• opracowanie i wdrożenie 10-letniej Narodowej Strategii Onkologicznej

W skład Krajowej Sieci Onkologicznej mają wchodzić:

• Narodowa Rada Onkologii (centralny organ koordynujący i zarządzający)
• Krajowe Ośrodki Koordynacyjne (centralne instytuty dla onkologii dorosłych, hematoonkologii dorosłych i dla hematoonkologii dziecięcej)
• Wojewódzkie Ośrodki Koordynacyjne (w każdym z 16 województw oddzielny ośrodek dla onkologii dorosłych, hematoonkologii dorosłych i  hematoonkologii dziecięcej)
• Ośrodki uniwersyteckie
• Centra kompetencji
• Centra doskonałości
• Ośrodki satelitarne
• Ośrodki współpracujące

Projekt rozporządzenia w sprawie programu pilotażowego koordynowanej opieki onkologicznej jest od 10 października w fazie uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych. Pilotaż ma być realizowany dwuetapowo. Według projektu, pierwszy etap będzie trwać od 1 grudnia 2018 do 31 maja 2020 roku na terenie województwa dolnośląskiego i świętokrzyskiego. W pierwszym kwartale 2019 roku ma nastąpić rozszerzenie w dwa kolejne województwa. W ramach pilotażu ma zostać uruchomione m.in. call center dla pacjentów onkologicznych.

Jako drugą najczęstszą przyczynę śmierci Polaków M. Morawiecki wymienił choroby układu krążenia. Skutecznym środkiem walki z tą grupą chorób miał być Narodowy Program Zdrowia Kardiologicznego.

24 stycznia, podczas posiedzenia Komisji Zdrowia, do obietnicy z exposé odniósł się minister Ł. Szumowski. Wśród kierunków działań Ministerstwa Zdrowia, zaproponował położyć nacisk na „mechanizmy (…) które pozwolą na wykorzystanie nieźle rozwiniętej sieci lecznictwa szpitalnego w kardiologii”. Minister podkreślił brak skoordynowanej opieki w leczeniu chorób serca. Ł. Szumowski ponadto stwierdził, iż „mamy propozycję narodowego programu zdrowia kardiologicznego”.

Poza styczniowym wystąpieniem ministra zdrowia nie zauważyliśmy wyraźnych znaków rozwoju koncepcji Narodowego Programu Zdrowia Kardiologicznego. Interpelacja Pawła Skuteckiego w tej sprawie, złożona 5 stycznia, do dziś nie doczekała się odpowiedzi.

21 listopada Ministerstwo Zdrowia poinformowało o uruchomieni pilotażu podobnego programu, nastawionego na walkę z chorobami układu krążenia poprzez skoordynowaną opiekę nad chorym. Chodzi o Program Kompleksowej Opieki nad Osobami z Niewydolnością Serca (KONS). W lutowym numerze miesięcznika „Kardiologia Polska” grupa 23 ekspertów z zakresu medycyny, przedstawiła podstawowe założenia KONS. proponując uruchomienie pilotażu. 7 marca, podczas spotkania przedstawicieli Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego z Ł. Szumowskim, minister wyraził wolę wdrożenia pilotażu KONS.

Uruchomiony w listopadzie pilotaż ma trwać dwa lata. Skorzystać z niego ma ponad pięć tysięcy pacjentów. Program KONS ma zapewniać skoordynowaną, kompleksową opiekę nad pacjentem, poprzez współpracę lekarza rodzinnego z kardiologiem przy zastosowaniu telemedycyny. Osoby z najbardziej zaawansowaną postacią choroby będą mogły skorzystać z tzw. centrów doskonałości, gdzie otrzymają wsparcie psychologa, dietetyka i pielęgniarki.

Podsumowując, do tej pory nie powstał zarówno Narodowy Instytut Onkologii jak i Narodowy Program Zdrowia Kardiologicznego. Ministerstwo zdrowia wprowadza jednak inne, podobne programy unowocześniające polską służbę zdrowia, takie jak Krajowa Sieć Onkologiczna czy Kompleksowa Opieka nad Osobami z niewydolnością Serca. Obydwa są na etapie pilotażowym. W związku z tym można uznać, że obietnica M. Morawieckiego jest w trakcie realizacji.

Pierwsze działania na szczeblu rządowym na rzecz walki ze smogiem i poprawy jakości powietrza w Polsce podjęte zostały jeszcze za kadencji rządu Beaty Szydło. 17 stycznia 2017 roku Rada Ministrów zapoznała się z rekomendacjami Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów w sprawie działań niezbędnych do podjęcia w związku z występowaniem na znacznym obszarze kraju wysokiego stężenia zanieczyszczeń powietrza, przedłożonymi przez ministra rozwoju i finansów. Wśród czternastu najważniejszych rekomendacji znalazły się również rozwiązania odnoszące się do wsparcia najuboższych:

• wprowadzenie wymogu stopniowego podłączania do sieci ciepłowniczej budynków zlokalizowanych na terenach miejskich i podmiejskich, o ile nie dysponują efektywnym źródłem ciepła, w taki sposób aby minimalizować związane z tym koszty;
• włączenie służb opieki społecznej w działania na rzecz wsparcia wymiany kotłów oraz termomodernizacji budynków osób ubogich, w sposób uwzględniający poziom generowanych zanieczyszczeń i zapewnienie środków na niezbędne koszty eksploatacji;
• opracowanie, a następnie wdrożenie kompleksowej polityki publicznej zapewniającej optymalną ochronę wrażliwych grup społecznych przed „ubóstwem energetycznym”;
• zapewnienie opracowania i szerokich konsultacji społecznych programu „Czyste powietrze” oraz wzmocnienie Komitetu Sterującego ds. Krajowego Programu Ochrony Powietrza i powierzenie mu zadania czuwania nad pilnym i efektywnym wdrożeniem tych rekomendacji oraz regularne monitorowanie postępów prac Rady Ministrów.

Bieżący stan realizacji wszystkich czternastu zaleceń ze stycznia 2017 roku bada według własnej metodologii Polski Alarm Smogowy.

W swoim expose premier Mateusz Morawiecki zdefiniował program walki ze smogiem jako program wsparcia dla osób zagrożonych ubóstwem energetycznym, a także tych, którzy z przyczyn finansowych zmuszeni są do korzystania z nieekologicznych źródeł ciepła.

22 lutego 2018 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że Polska naruszyła prawo Unii w dziedzinie jakości otaczającego powietrza. W sentencji wyroku stwierdzono, że Polska:

• przekraczając od 2007 r. do 2015 r. włącznie dobowe wartości dopuszczalne dla stężenia pyłu PM10 w 35 strefach oceny i zarządzania jakością powietrza oraz roczne wartości dopuszczalne dla stężenia pyłu PM10 w 9 strefach oceny i zarządzania jakością powietrza;
• nie podejmując odpowiednich działań w programach ochrony powietrza zmierzających do zapewnienia, aby okres występowania przekroczeń wartości dopuszczalnych dla stężenia pyłu PM10 w powietrzu był możliwie jak najkrótszy;
• przekraczając dobowe wartości dopuszczalne dla stężenia pyłu PM10 w powietrzu zwiększone o margines tolerancji w okresie od 1 stycznia 2010 r. do 10 czerwca 2011 r. w strefach miasto Radom, pruszkowsko-żyrardowskiej i kędzierzyńsko-kozielskiej, a także w okresie od 1 stycznia do 10 czerwca 2011 r. w strefie ostrowsko-kępińskiej, oraz
• nie dokonując prawidłowej transpozycji art. 23 ust. 1 akapit drugi dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50/WE z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy,

uchybiła zobowiązaniom ciążącym na tym państwie członkowskim odpowiednio na podstawie art. 13 ust. 1 dyrektywy 2008/50 w związku z załącznikiem XI do niej, art. 23 ust. 1 akapit drugi tej dyrektywy, a także art. 22 ust. 3 wskazanej dyrektywy w związku z załącznikiem XI do niej.

Obietnica wprowadzenia programu walki ze smogiem urzeczywistniła się w postaci zainaugurowanego w 2018 roku rządowego programu priorytetowego “Czyste Powietrze”. Jego celem jest poprawa efektywności energetycznej i zmniejszenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery zistniejących jednorodzinnych budynków mieszkalnych lub uniknięcie emisji zanieczyszczeń powietrza, pochodzących z nowo budowanych jednorodzinnych budynków mieszkalnych.

W ramach programu Czyste Powietrze można uzyskać dofinansowanie na sześć rodzajów inwestycji:

• wymianę starych źródeł ciepła (pieców i kotłów na paliwa stałe);
• zakup i montaż nowych źródeł ciepła spełniających wymagania programu CZP;
• docieplenie przegród budynku;
• wymianę stolarki okiennej i drzwiowej;
• instalację odnawialnych źródeł energii (kolektorów słonecznych i instalacji fotowoltaicznej);
• montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Całkowita pula programu to kwota 103 miliardy złotych.

Kwota dofinansowania w formie dotacji to 63,3 miliarda złotych, a w formie pożyczek zwrotnych 39,7 miliarda złotych.

Kwoty dofinansowania w formie dotacji będą się wahać od 30 do 90 procent kosztów kwalifikowanych inwestycji. Wysokość dopłat jest zależna od dochodu na osobę w gospodarstwie domowym.

Według wstępnych szacunków programem termomodernizacji zostanie objętych ponad 3 miliony domów jednorodzinnych.

Program realizowany będzie w latach 2018–2029, przy czym:

• 1)  zobowiązania (rozumiane jako podpisywanie umów o dofinansowanie) podejmowane będą do 31.12.2027 r.,
• 2)  środki refundowane będą do 30.09.2029 r.

Finansowanie Programu według informacji Ministerstwa  Środowiska będzie pochodziło ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz ze środków europejskich starej i nowej perspektywy finansowej.

Pierwsze pomysły budowy połączenia gazowego, dzięki któremu można by było przesyłać gaz z Norwegii do Polski sięgają aż 2001 roku i rządów Jerzego Buzka. 24 marca 2001 r. w Norwegii prezesi trzech firm gazowniczych: duńskiego DONG, norweskiego STATOIL oraz Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. podpisali protokół o wspólnej realizacji dostaw duńskiego i norweskiego gazu do Polski oraz budowy gazociągu BalticPipe. DONG i PGNiG S.A. uzgodniły wówczas utworzenie konsorcjum, które ma zbudować i eksploatować gazociąg BalticPipe z duńskiej Zelandii do polskiego wybrzeża Morza Bałtyckiego.

3 września 2001 r. w Oslo przedstawiciele Zarządów Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa S.A. oraz firm norweskich: Statoil ASA, Norsk Hydro Produksjon a.s, TotalFinaElf Exploration Norge AS, A/S Norske Shell, Mobil Exploration Norway Inc. podpisali długoletni kontrakt handlowy na dostawy gazu. Kontrakt dotyczył dostaw 74 mld m3 gazu ziemnego do Polski w latach 2008-2024. Planowane było rozpoczęcie dostaw od 2,5 mld m3. w 2008 r. i stopniowe ich zwiększanie do 5 mld m3. od 2011 r.

2 lata później, za rządów Leszka Millera, doszło do anulowania polsko-norweskiego porozumienia. W komunikacie zaznaczono, że “firma STATOIL planowała realizować dostawy do Polski łącznie z dostawami gazu do krajów skandynawskich. Wobec braku możliwości realizacji sprzedaży gazu na rynki skandynawskie, które miały wynosić ok. 3 mld m3 rocznie oraz braku możliwości ulokowania na rynku polskim dodatkowej ilości ok. 5 mld m3 gazu ziemnego rocznie, nie zostały spełnione podstawowe założenia ekonomiczne przedsięwzięcia. Dlatego też strony uznały, że brak jest przesłanek do realizacji umowy z dnia 03.09.2001 r.”.

Do idei Korytarza Bałtyckiego powrócono w 2007 roku. 2 maja 2007 r. podpisane zostało porozumienie pomiędzy PGNiG SA oraz Energinet.dk, którego celem była realizacja projektu bezpośredniego gazociągu pomiędzy Polską i Danią. 20 czerwca 2007 r. PGNiG SA przystąpiło i objęło nieodpłatnie 15% udziałów w Konsorcjum SKANLED budującym gazociąg z Karsto w Norwegii do Szwecji i Danii. Dwa lata później projekt budowy gazociągu Skanled został jednak zawieszony. Uczestnicy konsorcjum w dniu 29 kwietnia 2009 roku podjęli decyzję o zawieszeniu realizacji tego przedsięwzięcia. Stało się tak z powodu zmiany warunków makroekonomicznych oraz braku możliwości zapewnienia dostaw surowca, który miał być transportowany tym gazociągiem.

Do intensyfikacji prac nad projektem Baltic Pipe doszło w wyniku działań ze strony Federacji Rosyjskiej, które strona polska uznała za zagrażające bezpieczeństwu energetycznemu kraju. Chodzi tu przede wszystkim o aneksję Krymu i rosyjskie zaangażowanie w wojnę na Donbasie, a także projekt budowy gazociągu Nord Stream 2.

W obecnym kształcie, projekt Baltic Pipe składa się z 5  komponentów:

1. Gazociągu na dnie Morza Północnego
2. Rozbudowy duńskiego systemu przesyłowego
3. Tłoczni gazu w Danii
4. Gazociągu na dnie Morza Bałtyckiego
5. Rozbudowy polskiego systemu przesyłowego

Głównymi celami projektu Baltic Pipe jest:

• Wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw w regionie poprzez zapewnienie dostępu do norweskiego gazu dla rynku duńsko-szwedzkiego i polskiego, a także dla rynków na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej;
• Dalsze zwiększenie czynnika obciążenia istniejącej infrastruktury w Danii w celu zmniejszenia taryf na korzyść użytkowników;
• Zwiększenie konkurencyjności na regionalnych rynkach gazu i ułatwienie konwergencji cenowej pomiędzy rynkami, umożliwienie wejścia na rynek nowych uczestników i potencjalny wzrost zapotrzebowania na gaz w regionach oddziaływania projektu;
• Zwiększenie niezawodności technicznej dostaw gazu dla klientów poprzez dywersyfikację kierunków dostaw gazu importowanego;
• Połączenie Baltic Pipe z terminalem LNG w Świnoujściu, co mogłoby w przyszłości zagwarantować krajom skandynawskim dostęp do globalnego rynku skroplonego gazu ziemnego (LNG).

20 czerwca 2018 r. poinformowano, że GAZ-SYSTEM zaakceptował wariant trasy gazociągu podmorskiego zaproponowany przez wykonawcę dokumentacji technicznej i środowiskowej – firmę Ramboll. Rekomendowana trasa liczy ok. 275 km i przebiega przez duńskie i polskie obszary morskie oraz przez szwedzką wyłączną strefę ekonomiczną (na odcinku ok. 80 km). Wskazano również preferowane miejsca wyjścia rurociągu na ląd – Faxe South w Danii oraz Niechorze-Pogorzelica w Polsce. Przyjęcie rekomendacji nie oznacza jednak, że została podjęta ostateczna decyzja co do przebiegu gazociągu. Zapadnie ona bowiem dopiero po uzyskaniu wszystkich niezbędnych decyzji administracyjnych i pozwoleń.

30 listopada 2018 r. operatorzy systemów przesyłowych Polski i Danii – GAZ-SYSTEM i Energinet – podjęli pozytywne decyzje inwestycyjne i zgodzili się wspólnie zrealizować projekt Baltic Pipe. Rurociąg umożliwi dostawy gazu ziemnego z Norwegii, przez Danię, do Polski i innych krajów w regionie, jak również dostawy gazu z kierunku Polski do Danii i Szwecji. Obustronne podjęcie pozytywnych decyzji inwestycyjnych oznacza, że spółki Energinet i GAZ-SYSTEM zobowiązały się do budowy gazociągu o łącznej długości 900 km na lądzie i na dnie morza. Baltic Pipe będzie przebiegał przez terytoria trzech krajów – Danii, Szwecji oraz Polski – a przesył gazu rozpocznie się w październiku 2022 r.

Premier Mateusz Morawiecki w swoim exposé z 12 grudnia 2017 r. zapowiedział budowę Centralnego Portu Komunikacyjnego „Port Solidarność” i mówił o nim jako o „kluczowym elemencie (…) strategii rozwoju transportu w Polsce, (…) szansie dla sektora lotniczego, (…) rozbudowie sieci kolejowej, pierwszym kroku ku stworzeniu w Polsce najnowocześniejszego systemu transportu w Europie”.

27 kwietnia 2017 r. Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego dla Rzeczypospolitej Polskiej. Premier Beata Szydło ustanowiła pełnomocnikiem ds. CPK sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Mikołaja Wilda.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2018 r. zmieniło rozporządzenie w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego dla Rzeczypospolitej Polskiej.

7 listopada 2017 r. pełnomocnik ds. CPK Mikołaj Wild zarekomendował wybudowanie Centralnego Portu Komunikacyjnego w Stanisławowie w gminie Baranów w województwie mazowieckim.

Opisał on inwestycję jako „węzeł transportowy oparty na zintegrowanych ze sobą węzłach: lotniczym i kolejowym, spójnym z układem sieci drogowej”.

Główne założenia budowy dotyczą:

• węzeł lotniczy: „Nowe lotnisko (…) ma być jednym z największych przesiadkowych portów lotniczych w Europie. (…) ma obsługiwać do 45 mln pasażerów rocznie, a docelowo nawet ok. 100 mln. (…) ma powstać na ok. 3000 ha gruntów”;
• węzeł kolejowy: „…sieć kolejowa będzie rozbudowywania. Jest to szczególnie ważne, bo w Polsce (…) jest ok. 100 miast o liczbie mieszkańców powyżej 10 tys., zamieszkałych przez 2,1 mln ludzi, pozbawionych dostępu do transportu kolejowego”;
• węzeł drogowy: „…założono przebudowę autostrady A-2 oraz budowę Autostradowej Obwodnicy Warszawy, częściowo w śladzie dotychczasowej drogi krajowej nr 50”.

Obiekt wraz z towarzyszącą infrastrukturą drogową i kolejową ma kosztować ok. 30-35 mld zł. Do końca 2019 r. mają trwać prace przygotowawcze, a sam port ma być budowany przez kolejne 8 lat, do 2027 r. Celem budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego jest przesunięcie ruchu cywilnego z Lotniska Chopina. Z powodu rosnącego ruchu jego przepustowość jest na wyczerpaniu.

Także 7 listopada Rada Ministrów podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Koncepcji przygotowania i realizacji inwestycji Port Solidarność – Centralny Port Komunikacyjny dla Rzeczypospolitej Polskiej”.

6 kwietnia 2018 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. Rządowy projekt ustawy wpłynął do Sejmu 27 kwietnia 2018r. Sejmowe prace nad projektem ustawy rozpoczęły się 7 maja 2018 r. 10 maja Sejm uchwalił Ustawę o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. 16 maja Senat ogłosił swoje stanowisko, według którego nie wniósł poprawek. 17 maja ustawę przekazano prezydentowi do podpisu. 1 czerwca 2018 r. prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o Centralnym Porcie Komunikacyjnym. Weszła ona w życie 26 czerwca 2018 r.

30 listopada 2018 r. Centralny Port Komunikacyjny jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością został wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego. Prezesem został Jacek Bartosiak. Wszystkie udziały w spółce posiada Skarb Państwa, reprezentowany przez Prezesa Rady Ministrów. Spółka ma się zająć budową inwestycji.

Koncepcja budowy Centralnego Portu Komunikacyjnego przeszedł całą drogę legislacyjną i ma podstawy prawne. Wiadomo już jednak, że w trakcie trwającej kadencji nie uda się zakończyć budowy, która ma trwać do 2027 r.

Oficjalna strona internetowa inwestycji podaje więcej informacji dotyczących terminów:

• do połowy 2019 r. będzie znany wstępny plan lotniska;
• w 2019 r. nastąpi rezerwacja obszaru inwestycji, a więc oficjalne wyznaczanie terenu dla dwóch potencjalnych lokalizacji CPK;
• do końca 2019 r. wyznaczono mieszkańcom terenów inwestycji czas na negocjacje i sprzedaż, wybór nieruchomości zastępczych oraz zmianę miejsca zamieszkania;
• w 2020 r. rozpocznie się procedura odszkodowawcza;
• w 2020 r., na podstawie decyzji lokalizacyjnej, która będzie wydana przez Wojewodę, zostanie wskazana ostateczna lokalizacja CPK.

W swoim exposé, wygłoszonym 12 grudnia 2017 r., Mateusz Morawiecki zapowiedział  wybudowanie tunelu w Świnoujściu. Było to powtórzenie obietnicy Beaty Szydło, która po raz pierwszy obiecała budowę tego tunelu podczas odpowiedzi na pytania po swoim exposé 18 listopada 2015 r.

15 kwietnia 2016 r. ogłoszono przetarg na realizację tunelu. Zgłosiło się do 14 firm, z których w lutym 2017 r. wszystkie zostały zakwalifikowane do drugiego etapu postępowania. We wrześniu 2017 r. pojawiły się 4 oferty cenowe:

• PORR S.A., PORR Bau GmbH, Gulemark i Energopol Szczecin S.A. – 793 186 390,32 zł.;
• Astaldi S.p.A. i Ghella S.p.A. – 727 098 144,70 zł.;
• China Harbour Engineering Company Ltd i Mosty Łódź S.A. – 825 868 888,88 zł.;
• Toto S.p.A Costruzioni Generali i ICM S.p.A – 618 581 031,45 zł.

Decyzja dotycząca wykonawcy projektu została podjęta pod koniec listopada 2017 r. – wybrano ofertę konsorcjum Astaldi. Dwóch oferentów odwołało się do tej decyzji do Krajowej Izby Odwoławczej (KIO), która uznała oba odwołania. Ponowny wybór wykonawcy został dokonany w kwietniu 2018 r. – po raz kolejny jako najkorzystniejszą uznano propozycję Astaldi. W czerwcu 2018 r. zaproszono konsorcjum do podpisania umowy, które jednak kilkukrotnie prosiło o zmianę terminu jej podpisania. Było to spowodowane problemami z uzyskaniem gwarancji jej należytego wykonania. Na początku sierpnia konsorcjum poinformowało, że nie podpisze umowy, podając jako powód wzrost cen. Miasto Świnoujście zajęło wówczas wadium wniesione przez Astaldi, które wynosiło 10 mln zł. W tej sytuacji jako najkorzystniejsza została wybrana oferta konsorcjum PORR

17 września 2018 r. Prezydent Miasta Świnoujście Janusz Żmurkiewicz, w obecności premiera Morawieckiego, podpisał z przedstawicielami PORR kontrakt na zaprojektowanie i budowę tunelu łączącego wyspy Uznam i Wolin w Świnoujściu. Umowa opiewa na kwotę 793 mln zł., a cała inwestycja będzie w 85% dofinansowana ze środków Unii Europejskiej. Pozostałe 15% zapewni miasto Świnoujście. Tego samego dnia podpisano też umowę na nadzór nad tą inwestycją z konsorcjum SWECO o wartości 21,6 mln zł. Inwestorem zastępczym dla tej inwestycji jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.

Tunel między wyspami Uznam i Wolin będzie stanowił połączenie drogi ekspresowej S3 z lewobrzeżem Świnoujścia. Całkowita długość inwestycji stanowi 3,4 km, z czego 1,44 km wynosi długość tunelu drążonego. Aktualnie komunikacja pomiędzy wyspami jest możliwa poprzez przeprawy promowe, które nie posiadają jednak wystarczającej przepustowości, co prowadzi do wielogodzinnych korków. Przejście zagłębionego tunelu zaplanowano na głębokości od ok. -23,5 do ok. -25 m p.p.m. licząc od góry konstrukcji, co daje ok. 8,5 m – 9,4 m grubości przekrycia. Tunel będzie miał średnicę zewnętrzna 13 m i 5 wyjść ewakuacyjnych. Pod jezdnią znajdą się systemy wentylacji, oświetlenia, zarządzania ruchem, monitoringu i zbierania wód opadowych. Inwestycja ma zostać ukończona w ciągu 4 lat od dnia podpisania umowy.

Via Carpatia to planowana międzynarodowa trasa, która ma biec od Kłajpedy, przez Polskę, wzdłuż jej wschodniej granicy, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię do Grecji. Deklaracja ws. Powstania tej trasy została podpisana w 2006 roku przez cztery kraje: Polskę, Litwę, Słowację i Węgry, w 2010 roku do inicjatywy dołączyły Rumunia, Bułgaria i Grecja.

Polski odcinek Via Carpatia ma iść od granicy Polski z Litwą w Budzisku, przez Suwałki, Białystok i stamtąd drogą S19 aż do granicy Polski ze Słowacją w Barwinku. Cała trasa ma być gotowa w 2025 roku.

Obecnie na trasie via Carpatia w fazie realizacji są dwa odcinki trasy S61: z Budziska do Suwałk (umowa na budowę podpisana w czerwcu 2016 roku) oraz obwodnica Suwałk (budowę rozpoczęto w lutym 2017 roku). W fazie użytkowania jest natomiast obwodnica Augustowa (od 2014 roku). Nie ma natomiast na terenie województwa podlaskiego drogi szybkiego ruchu między Suwałkami a Białymstokiem.

Droga S19 jest w większości w fazie przygotowania. W tej fazie są wszystkie odcinki tej trasy na terenie województwa podlaskiego są w fazie przygotowania.

Stan pozostałych odcinków S19 na terenie województw lubelskiego i podkarpackiego przedstawia się następująco:

W użytkowaniu jest siedem odcinków trasy:

• Obwodnica Międzyrzeca Podlaskiego (od 2008 roku)
• Obwodnica Kocka i Woli Skromowskiej (od 2012 roku)
• Węzeł Lublin Sławinek – w. Lublin Węglin (Konopnica) (od 2016 roku)
• Odcinek Sokołów Małopolski Północ – Stobierna (od 2017 roku)
• Odcinek Stobierna – Rzeszów Wschód (od 2013 roku)
• Odcinek Rzeszów Zachód – Świlcza (od 2014 roku)
• Odcinek Świlcza – Rzeszów Południe

W fazie realizacji są następujące odcinki:

• Odcinek Lublin – Kraśnik (umowy z wykonawcami podpisano w lutym 2018 roku)
• Odcinek Kraśnik – granica województwa lubelskiego (umowy z wykonawcami podpisano w październiku 2017 roku)
• Odcinek Lasy Janowskie – Zdziary (umowa z wykonawcami podpisana w czerwcu 2018 roku)
• Odcinek Zdziary – Rudnik nad Sanem (umowa z wykonawcami podpisana w czerwcu 2018 roku)
• Odcinek Rudnik nad Sanem – Nisko-Południe (umowa podpisana w 2018 roku)
• Odcinek Podgórze – Kamień (umowa podpisana w sierpniu 2018 roku)

W fazie przetargu są dwa odcinki trasy S19, oba znajdują się w województwie podkarpackim i są to odcinki: Nisko – Podgórze oraz Kamień – Sokołów.

Pozostałe odcinki tej trasy znajdują się w fazie przygotowania: w województwie lubelskim jest to niemal cały odcinek od granicy województwa do Lublina (z wyjątkiem dwóch odcinków będących w użytkowaniu) a w województwie podkarpackim jest to cała trasa od Rzeszowa do granicy ze Słowacją w Barwinku.

Druga inicjatywa przytoczona w powyższej obietnicy to Inicjatywa Trójmorza. Jest to porozumienie o współpracy w dziedzinie energii, transportu, komunikacji cyfrowej oraz sektorów gospodarczych między krajami UE położonymi między Morzem Bałtyckim a Morzem Adriatyckim i Morzem Czarnym. Deklaracja w sprawie tej inicjatywy została podpisana 25 sierpnia 2016 roku między Austrią, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Estonią, Węgrami, Łotwą, Litwą, Polską, Rumunią, Słowacją i Słowenią.

Drogi ekspresowe S3 i S7 oraz autostrada A1 łączą północną Polskę z południową, będąc jednocześnie częściami tras europejskich łączących północną Europę z Południową i Środkową.

Droga ekspresowa S3 idzie wzdłuż zachodniej granicy państwa, przez województwa: zachodniopomorskie, lubuskie i dolnośląskie. Łączy Świnoujście i miejscowość Lubawka (do granicy z Czechami). Stanowi część Europejskiej trasy E65 biegnącej od szwedzkiego Malmö do miejscowości Chania na Krecie.

Odkąd Mateusz Morawiecki został premierem do użytku oddane zostały następujące odcinki S3:

• Odcinek Nowa Sól – Kaźmierzów (oddany 15 września 2018 roku)
• Odcinek Nowa Sól – Legnica (oddane dwa fragmenty: od węzła Lubin Płd. Do węzła Legnica Płd. Oddany 25.06.2018; od węzła Lubin Płn. Do węzła Lubin Płd. Oddany 27.08.2018)
• Odcinek Legnica-Bolków (oddana 15 października 2018 roku)

W realizacji są następujące odcinki S3:

• Odcinek Brzozowo – Miękowo (umowę na realizację inwestycji podpisano 18 grudnia 2017, planowane zakończenie budowy w 2021 roku)
• Odcinek Miękowo – Rzęśnica – rozbudowa istniejącej drogi do parametrów drogi ekspresowej (umowę na realizację inwestycji podpisano 18 grudnia 2017 roku, planowane zakończenie inwestycji w 2021 roku)
• Odcinek Zielona Góra Północ – Niedoradz (podpisanie umowy na realizację inwestycji 20 października 2015 roku)
• Odcinek Niedoradz – Nowa Sól (podpisanie umowy na realizację inwestycji 5 lutego 2015 roku)
• Odcinek Polkowice – Lubin (umowę na realizację tego odcinka podpisano 22 grudnia 2015 roku, w 2018 jest planowane zakończenie budowy)
• Odcinek Bolków-Lubawka (umowę na realizację inwestycji podpisano 17 października 2018 roku)

W przygotowaniu jest jeden odcinek S3, Świnoujście – Troszyn, którego planowane lata realizacji to 2019-2023. Droga ekspresowa S3 nie ma żadnego odcinka będącego w przetargu. Pozostałe odcinki trasy zostały oddane do użytku wcześniej, tj. przed grudniem 2017 roku.

Droga ekspresowa S7 ma łączyć Gdańsk z Rabką-Zdrój i będzie biec przez województwa: pomorskie, warmińsko-mazurskie, mazowieckie, świętokrzyskie i małopolskie. Jest częścią europejskiej trasy E77 łączącej Psków w Rosji z Budapesztem.

Od początku 2017 roku do użytku zostały oddane następujące odcinki S7:

• Odcinek Ostróda Północ – Ostróda Południe (oddany w 2018)
• Odcinek Ostróda Południe – Olsztynek (oddany w 2017 roku)
• Odcinek Nidzica – gr. Województwa warmińsko-mazurskiego (oddany 23 czerwca 2017 roku)
• Odcinek Kraków Christo Botewa (węzeł Rybitwy) – Kraków (węzeł Igołomska ) – oddany w 2017 roku

W realizacji są następujące odcinki:

• Odcinek Koszwały – Kazimierzowo
• Odcinek Warszawa – Grójec
• Obwodnica Radomia
• Odcinek granica województwa świętokrzyskiego – Skarżysko-Kamienna (planowane zakończenie robót w 2020 roku)
• Odcinek Chęciny – Jędrzejów
• Granica województwa świętokrzyskiego – Kraków (Węzeł Igołomska)
• Odcinek Lubień-Naprawa
• Odcinek tunelowy Naprawa – Skomielna Biała
• Odcinek Skomielna Biała – Rabka Zdrój (planowane zakończenie budowy w 2019 roku)

W przygotowaniu są następujące odcinki:

• Odcinek Płońsk – Czosnów
• Odcinek Czosnów – Warszawa

Nie ma odcinka będącego na etapie przetargu. Nie ma również żadnych prac nad drogą ekspresową S7 między Krakowem a Myślenicami, ten odcinek planowanej drogi pozostaje pusty. Pozostałe odcinku drogi S7 zostały oddane do użytku przed 2017 rokiem.

Autostrada A1 łączy Trójmiasto z miejscowością Gorzyczki (przy granicy Polski z Czechami) i biegnie przez województwa: pomorskie, kujawsko-pomorskie, mazowieckie, łódzkie i śląskie. Stanowi część europejskiej trasy E75, która łączy kraje skandynawskie z krajami leżącymi nad Morzem Śródziemnym (zaczyna się w Vardø w północnej Norwegii, a kończy w miejscowości Sitia na Krecie).

Do użytku zostały oddane następujące odcinki autostrady A1:

• Odcinek Rusocin – Swarożyn (od 2008 roku)
• Odcinek Swarożyn – Nowe Marzy (oddany w 2008 roku)
• Odcinek Nowe Marzy-Toruń (oddany 14 października 2011 roku)
• Odcinek Czerniewice – Brzezie – Kowal (oddany w całości 30 kwietnia 2014 roku)
• Odcinek Węzeł Kowal – Węzeł Sójki (oddany w 2012 roku)
• Odcinek Sójki – Węzeł Kotliska (oddany w 2012 roku)
• Odcinek Kotliska – Piątek (oddany w 2012 roku)
• Odcinek Węzeł Piątek – Stryków (oddany w 2012 roku)
• Odcinek Węzeł „Łódź Północ” – Węzeł „Łódź Południe” (oddany 1 lipca 201 roku)
• Odcinek Węzeł „Łódź Południe” – Węzeł Tuszyn (oddany 1 lipca 2016 roku)
• Odcinek Pyrzowice – Piekary Śląskie (oddany 1 czerwca 2012 roku)
• Odcinek Piekary Śląskie – Maciejów (oddany 1 czerwca 2012 roku)
• Odcinek Maciejów – Sośnica
• Odcinek Sośnica – Bełk (oddany w 2009 roku)
• Odcinek Bełk – Świerklany
• Odcinek Świerklany – Gorzyczki (oddany 30 listopada 2012 roku)

W budowie są następujące odcinki autostrady:

• Odcinek Węzeł Tuszyn – Węzeł Piotrków Trybunalski Zachód
• Odcinek Węzeł Piotrków Trybunalski Zachód – Węzeł Piotrków Trybunalski Południe
• Odcinek Węzeł Kamieńsk – Węzeł Radomsko
• Odcinek Węzeł Radomsko – granica województwa śląskiego
• Odcinek gr. woj. łódzkiego – Rząsawa
• Odcinek węzeł Rząsawa – węzeł Blachownia
• Odcinek węzeł Blachownia – węzeł Zawodzie
• Odcinek węzeł Zawodzie -węzeł Woźniki
• Odcinek węzeł Woźniki – węzeł Pyrzowice

W fazie przetargowej jest jeden odcinek autostrady Węzeł Piotrków Trybunalski Południe – Węzeł Kamieńsk, leżący na terenie województwa łódzkiego.

Uchwalenie Konstytucji Biznesu było jedną ze sztandarowych obietnic rządu Prawa i Sprawiedliwości w dziedzinie polityki gospodarczej jeszcze w okresie kadencji premier Beaty Szydło. Za jej realizację odpowiadał Mateusz Morawiecki jako ówczesny wicepremier, minister finansów i rozwoju. Już jako premier powtórzył on obietnicę wprowadzenia Konstytucji Biznesu podczas swojego expose.

Na określenie “Konstytucja Biznesu” składa się pakiet ustaw, których celem jest zreformowanie i uproszczenie przepisów dotyczących prowadzenia działalności.

Składają się na nią ustawy uchwalone przez Sejm 6 marca 2018 roku:

• Prawo przedsiębiorców
• Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej
• Ustawa o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców
• Ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy
• Ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Wśród najważniejszych zmian wprowadzonych w Konstytucji Biznesu wymienić należy:

• Wprowadzenie zasady – co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone: Przedsiębiorca może prowadzić biznes w sposób wolny, jeśli nie łamie wskazanych wyraźnie w prawie zakazów lub ograniczeń
• Domniemanie uczciwości przedsiębiorcy: Przedsiębiorca nie musi udowadniać swojej uczciwości, wątpliwości co do okoliczności konkretnej sprawy będą rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy
• Przyjazna interpretacja przepisów: Niejasne przepisy będą rozstrzygane na korzyść przedsiębiorców.
• Zasada proporcjonalności: Urząd nie może nakładać na przedsiębiorcę nieuzasadnionych obciążeń, np. nie będzie mógł żądać dokumentów, którymi już dysponuje
• Powołanie Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców: Rzecznik będzie mógł np. wnioskować do ministrów o wydanie objaśnień najbardziej skomplikowanych przepisów i interweniować w sprawie łamania prawa przedsiębiorców.
• Wprowadzenie tzw. działalności nierejestrowej: Dotyczy m.in. drobnej działalności zarobkowej osób fizycznych, np. dorywczego handlu lub okazjonalnych usług. Jeśli przychody z tej działalności nie przekroczą w żadnym miesiącu 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia, działalność ta nie jest uznawana za działalność gospodarczą i nie będzie trzeba jej rejestrować w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Dochody z takiej działalności są opodatkowane na zasadach ogólnych. Jest przeznaczona dla osób, które wykonują działalność osobiście (nie w spółce) oraz przez ostatnie 5 lat nie prowadziły firmy. Działalność taka nie może być objęta wymogiem uzyskania koncesji, pozwolenia czy licencji.
• Wprowadzenie nowej ulgi w składkach ZUS dla nowych firm: Początkujący przedsiębiorcy mogą być zwolnieni ze składek na ubezpieczenia społeczne przez pierwsze 6 miesięcy działalności. Przedsiębiorca  musi zgłosić się do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych w terminie 6 miesięcy od rozpoczęcia działalności, a nie w ciągu 7 dni – jak to jest obecnie. Potem może skorzystać przez 2 lata z obniżonych (preferencyjnych) składek. Nie dotyczy to składek na ubezpieczenie zdrowotne, które są obowiązkowe również dla przedsiębiorców korzystających z ulgi. Składkę zdrowotną można odliczyć od podatku (nie od dochodu).
• Możliwość zawieszenia działalności w przypadku zatrudniania pracownika na urlopie macierzyńskim czy wychowawczym: Dzięki zmianom zaproponowanym w Konstytucji Biznesu można zawiesić działanie firmy (zarejestrowanej w CEIDG) na dowolny czas określony (obecnie jedynie na 24 miesiące) lub na czas nieokreślony. Po upływie terminu zawieszenia, wznowienie działalności gospodarczej nastąpi automatycznie. Jeśli przedsiębiorca zapomni złożyć wniosek o wznowienie, nie zostanie on wykreślony z rejestru.
• Uporządkowanie katalogu form reglamentacji działalności gospodarczej: Pozostały trzy zasadnicze formy: koncesje, zezwolenia i rejestry działalności regulowanej. Zniesione zostały zgody i licencje jako odrębne formy reglamentacji. Została wprowadzona zasada, że zezwolenia nie mogą mieć charakteru uznaniowego i powinny być zawsze udzielone, jeśli przedsiębiorca spełnia warunki przewidziane prawem.

Afrykański pomór świń (African Swine Fever – ASF) to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe , świniodziki oraz dziki. W przypadku wystąpienia ASF w stadzie dochodzi do dużych spadków w produkcji: zakażenie przebiega powoli i obejmuje znaczny odsetek zwierząt w stadzie, przy czym śmiertelność zwierząt sięga nawet 100%. Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem ASF, w związku z czym choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia lub życia.

Walka z afrykańskim pomorem świń stanowiła jedną z kluczowych obietnic premiera Morawieckiego w zakresie rolnictwa.

Walkę z ASF można podzielić na trzy główne kierunki działań: monitoring, zwalczanie i bioasekurację. Każdy z nich regulowany jest odrębnymi aktami prawnymi

Szczegółowy zakres działań podejmowanych w zakresie zwalczania ASF reguluje wielokrotnie nowelizowane Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 maja 2015 r. w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń, a także, w wymiarze bardziej ogólnym, Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

Z kolei w zakresie działań na rzecz bioasekuracji obowiązuje Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 kwietnia 2015 r. w sprawie wprowadzenia „Programu bioasekuracji mającego na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń” na lata 2015-2018”.

Rząd Mateusza Morawieckiego, a dokładniej – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi przyjął 24 stycznia 2018 roku Rozporządzenie w sprawie wprowadzenia w 2018 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej „Programu mającego na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie”, które reguluje kwestie związane z monitoringiem sytuacji ASF w Polsce.

Jak wyjaśnia w odpowiedzi na interpelację poselską nr 25478 podsekretarz stanu Rafał Romanowski, celem nowowprowadzonego programu jest wzmocnienie ochrony terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i terytorium Unii Europejskiej przed rozprzestrzenianiem się wirusa ASF. Program obejmuje działania nakierowane na zwalczanie oraz zapobieganie rozprzestrzenianiu się wirusa ASF, w tym m.in.:

1) zakup kontenerów chłodniczych do przetrzymywania tusz dzików;

2) finansowanie funkcjonowania odłowni żywołownych do odłowu dzików;

3) finansowanie odstrzału sanitarnego na obszarze określonym w załączniku do programu;

4) finansowanie, na obszarze określonym w załączniku do programu, polowań na dorosłe samice dzika o wadze tuszy, po usunięciu patrochów, wynoszącej co najmniej 30 kg;

5) unieszkodliwienie tusz dzików, które nie mogą być zagospodarowane przez myśliwych na obszarze zagrożenia, obszarze objętym ograniczeniami oraz obszarze ochronnym;

6) finansowanie poszukiwania i bezpiecznego usuwania zwłok dzików padłych na obszarze określonym w załączniku do programu.

7) prowadzenie przez Inspekcję Weterynaryjną kampanii informacyjnej oraz szkoleń dla

podmiotów prowadzących działalność nadzorowaną związaną z produkcją żywnościpochodzenia zwierzęcego i pasz, a także rolników, myśliwych, władz samorządowych,innych służb i inspekcji oraz społeczeństwa, obejmującej rozpowszechnienie informacji m.in. o:

• metodach bezpiecznego unieszkodliwiania padłych dzików lub dopuszczalnych sposobach zagospodarowania odstrzelonych dzików,
• obowiązku zawiadamiania organów Inspekcji Weterynaryjnej o każdym przypadku znalezienia padłego dzika,
• wymaganiach dotyczących bioasekuracji.

9 lutego 2018 r. przyjęto nowelizację rozporządzenia w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń. Jak tłumaczył minister Jurgiel,

“skutkuje ona wprowadzeniem niektórych wymagań, mających na celu zabezpieczenie gospodarstw utrzymujących świnie przed wniknięciem wirusa ASF, położonych na terytorium Polski poza obszarami objętymi restrykcjami w związku zwystępowaniem ASF (poza obszarem zagrożenia, objętym ograniczeniami i ochronnym) (…) Wprowadzona nowelizacja rozporządzenia była konieczna ze względu na zagrożenie dalszego szerzenia się choroby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wystąpienie choroby na danym terenie powoduje restrykcje i wiąże się z koniecznością likwidacji zakażonych stad, co z kolei pociąga za sobą skutki ekonomiczne i społeczne. Dlatego konieczne jest zabezpieczenie gospodarstw przed ewentualnym przeniesieniem wirusa ASF. Wprowadzane przepisy mają za zadanie podnieść poziom zabezpieczenia gospodarstw, a tym samym zmniejszyć ryzyko wystąpienia tej choroby”.

19 czerwca 2018 r. prezydent Andrzej Duda na wniosek Prezesa Rady Ministrów odwołał Krzysztofa Jurgiela ze składu Rady Ministrów, z urzędu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz powołał na to stanowisko Jana Krzysztofa Ardanowskiego. Nowy minister zapowiedział podjęcie nowego kierunku działań w zakresie walki z ASF. 19 lipca na posiedzeniu sejmowej Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapowiedział on, że resort rezygnuje z planów budowy płotu na wschodniej granicy, który miałby chronić przed przedostawaniem się na terytorium Polski zarażonych dzików. Jego budowę zapowiadał wcześniej poprzednik Ardanowskiego, Krzysztof Jurgiel. Środki, które miały być przeznaczone na konstrukcję zapory, zgodnie z zapowiedzią ministra Ardanowskiego mają pójść na działania bioasekuracyjne.

Zgodnie z najnowszymi Komunikatami Głównego Lekarza Weterynarii, w Polsce odnotowano jak do tej pory 213 ognisk ASF (z czego 109 ognisk w samym 2018 roku). Według danych Głównego Inspektoratu Weterynarii, liczba przypadków zwierząt zarażonych ASF wyniosła już 3090.

Liczne przypadki odnotowano w województwie mazowieckim, również na terenach przekraczających linię Wisły.

Zapowiadany przez premiera Morawieckiego w expose projekt “Przyjazna Polska” dotyczący ułatwień infrastrukturalnych dla osób starszych i niepełnosprawnych skonkretyzował się w ramach Programu Dostępność Plus”. Jego projekt opracowany został w marcu 2018 roku przez Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju.

17 lipca Rada Ministrów przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia rządowego programu Dostępność plus, przedłożoną przez ministra inwestycji i rozwoju.

Program stanowi znaczące rozszerzenie projektu strategicznego pn. Przestrzeń dla wszystkich, wskazanego w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Na jego realizację zostanie przeznaczone 23,2 mld zł, w tym publiczne środki zagraniczne – 19,6 mld zł (co stanowi ok. 84 proc. budżetu), publiczne środki krajowe –  2,3 mld zł (ok. 10 proc.) oraz środki prywatne, czyli 1,3 mld zł (prawie 6 proc.). Horyzont czasowy obowiązywania programu “Dostępność Plus” obejmuje lata 2018-2025.

Głównym celem programu jest podniesienie jakości i zapewnienie niezależności życiowej wszystkim obywatelom. Cele szczegółowe zdefiniowano wokół trzech filarów dotyczących:

1. stworzenia regulacji prawnych i instytucjonalnych do wdrażania dostępności;
2. poprawy dostępności fizycznej, cyfrowej i usług;
3. wykorzystania dostępności produktów i usług do zwiększania przewag konkurencyjnych polskich przedsiębiorstw, w tym także na rynkach międzynarodowych.

.Program „Dostępność plus” zakłada dwutorowe zwiększanie dostępności. Pierwszym, strategicznym wymiarem jest trwałe włączenie problematyki dostępności do wszystkich polityk publicznych, do praktyki planowania, realizacji i oceny funkcjonowania państwa. Drugim wymiarem są inwestycje (budowlane, transportowe, technologiczne) m.in. w istniejące budynki użyteczności publicznej i wielorodzinne zasoby mieszkaniowe, przestrzeń, środki transportu, strony internetowe czy usługi o charakterze powszechnym. Chodzi o dofinansowanie likwidacji barier w szkołach, na dworcach i przystankach, w bibliotekach, przychodniach i szpitalach, dzięki czemu obiekty te staną się bardziej dostępne.

Działania te realizowane będą w 8 kluczowych obszarach: architektura, transport, edukacja, służba zdrowia, cyfryzacja, usługi, konkurencyjność i koordynacja. W ramach poszczególnych działów rząd zakłada następujące efekty:

Architektura

Poprawa dostępności bloków, mieszkań, instytucji publicznych i otaczającej nas przestrzeni. Wszystkie nowe inwestycje budowlane mają spełniać warunki dostępności. Będą projektowane tak, aby każdy mógł z łatwością z nich korzystać. Dla istniejących budynków, pojawić się mają nowe możliwości ich modernizacji (na przykład montaż barierek, podjazdów, dźwigów, lekko otwierających się drzwi czy automatycznego oświetlenia).

Transport

Wszystkie nowo zakupione autobusy, tramwaje i pociągi mają być dostępne dla osób o szczególnych potrzebach. Działania dotyczą nie tylko pojazdów, ale również całej infrastruktury okołotransportowej. Planowane jest sukcesywne modernizowanie dworców, przystanków, zajezdni, poczekalni, peronów i węzłów przesiadkowych.

Edukacja

Inwestycje, zakup wyposażenia i lepsza organizacja placówek oświatowych. Wyposażenie ich w sprzęt do nauczania np. niewidomych czy niesłyszących uczniów, lepsze oznaczenie pomieszczeń i korytarzy, kształcenie nauczycieli i przyszłych profesjonalistów. Przedszkola, szkoły i uczelnie mają stać się miejscami przyjaznymi wszystkim. Wiedza o dostępności ma pojawić się jako element programów nauczania w różnych zawodach np. architekt, urbanista czy programista.

Służba zdrowia

Planowana jest poprawa dostępności architektonicznej przychodni i szpitali, które będą wyposażone w sprzęt ułatwiający komunikację (z osobą niesłyszącą, z osobą z zaburzeniami mowy) oraz swobodne poruszanie się (oznaczenia, podjazdy, odnośniki). Mają zostać wprowadzone zmiany w procedurach z uwzględnieniem różnych potrzeb pacjentów oraz dodatkowe inwestycje w obszarze telemedycyny.

Cyfryzacja

Wszystkie serwisy administracji rządowej mają stać się dostępne tak, aby każdy obywatel mógł załatwić sprawę urzędową w szybki i wygodny sposób. Nadawców programów telewizyjnych mają być zobowiązani do zapewnienia dostępności odbioru treści dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.

Usługi

Osobom z niepełnosprawnościami ma zostać zapewniona możliwość swobodnego skorzystania z usług powszechnych (komunikacja, poczta, transport, zakupy), także w wersji on-line. Zwiększyć się ma dostęp do różnego rodzaju wydarzeń kulturalnych i społecznych np. poprzez poprawę dostępności obiektów sportowych, terenów rekreacyjnych oraz zabytków i miejsc kultury.

Konkurencyjność przedsiębiorstw

Budowa zaplecza badawczego dla różnych gałęzi przemysłu w celu poszukiwania najbardziej funkcjonalnych i ergonomicznych rozwiązań dla produktów i usług. Utworzenie 5 centrów testujących, w których firmy będą mogły przetestować pomysły na produkty oraz centrów prezentacji produktów dla potencjalnych nabywców, inwestorów i klientów. Wspierane mają być także przedsiębiorstwa we wprowadzaniu na rynek nowych produktów.

Koordynacja

Zapewnienie ośrodka koordynującego, którego zadaniem będzie tworzenie polityki państwa i zarządzanie procesami w zakresie poprawy dostępności. Program zakłada przygotowanie odrębnej, horyzontalnej ustawy o dostępności. Jej celem będzie stworzenie podstaw prawnych dla efektywnego wdrażania dostępności.