Niskie rachunki za prąd, wodę czy gaz są czymś bardzo pożądanym, ale konsumenci na ich nieszczęście muszą mierzyć się z wahaniami cen. Temat podwyżek zawsze budzi wiele kontrowersji, przy czym co jakiś czas kontrowersje te wzmacniane są poprzez prezentowanie fałszywych lub wprowadzających w błąd informacji, co utrudnia merytoryczne dyskusje w przestrzeni publicznej. W październiku profil Ministerstwo Propagandy opublikował post na Facebooku, w którym poruszony  został temat cen gazu w Polsce. We wpisie, możemy przeczytać o tym, że ceny gazu wzrosły o 300 proc., co – jak sugeruje post – miałoby być częścią celowych działań, które wykończą finansowo konsumentów.

Źródło: www.facebook.com

Wpis został udostępniony ponad 100 razy i zebrał ponad 400 reakcji. Znalazło się pod nim 80 komentarzy. Część komentujących zgadza się z treścią posta: „Wszystko w imię ,,ekologi,, a najgorsze że już branży motoryzacyjnej żyć nie dają. Ale Naszczescie system jest tak dziurawy że można zezlomowac w papierach piec i go sprzedać (swoją drogą to w ostatnim czasie bardzo nasilily się takie przekręty) ale nie ma się co dziwić”; „tłumaczyłem to ludziom kiedyś to się patrzyli jak na wariata to niech teraz płacą”; „Coś podobnego będzie z fotovoltaika”.

Ceny gazu dla konsumentów w Polsce nie wzrosły aż o 300 proc.

Informacje o podwyżkach cen gazu sprawdzał serwis Fake Hunter. O cenach gazu używanego do celów konsumenckich decyduje Urząd Regulacji Energetyki (URE). W tym roku cena gazu została podniesiona trzy razy, ostatni raz w połowie września. Jednak jak informuje URE wzrost ten wyniósł 7,4 proc. nie zaś o 300 proc. ​​Powodem zmiany taryfy opłat była rosnąca cena gazu na Towarowej Giełdzie Energii, będącej głównym źródłem pozyskiwania gazu ziemnego. Zgodnie z informacjami podanymi przez URE przeciętny odbiorca gazu zapłaci tylko kilkanaście groszy więcej za użytkowanie tego paliwa:

Źródło: www.ure.gov.pl

Cena obowiązująca na giełdzie nie jest tym samym co cena dla konsumenta/gospodarstw domowych (oczywiście ta pierwsza może odbijać się na konsumencie). Rosnące ceny gazu ziemnego na giełdzie to efekt wielu różnych czynników. Opisała je Agata Łoskot-Strachota, analityk Ośrodka Studiów Wschodnich, badająca m.in. rynek i politykę gazową w Europie. W jej artykule czytamy:

Do podobnych wniosków doszła także Komisja Europejska, która w związku z rosnącą ceną gazu przygotowała komunikat dla Parlamentu Europejskiego, dotyczący obecnej sytuacji. Zdaniem Komisji Europejskiej do wzrostu cen surowca przyczynił się wysoki popyt związany z popandemicznym ożywieniem gospodarczym. W komunikacie wymieniona jest także rola Gazpromu, który mimo wywiązania się ze swoich długoterminowych kontraktów nie zaoferował zwiększenia przesyłu gazu w ostatnim czasie. 

Wpływ Gazpromu na cenę gazu ziemnego zauważyła również Międzynarodowa Agencja Energetyczna. W swoim oświadczeniu zawarła informację o tym, że eksport gazu przez Gazprom spadł w porównaniu z poziomem z 2019 roku. Zdaniem Agencji rosyjska firma energetyczna mogłaby zrobić więcej, aby zapewnić dostawy gazu do Europy przed nadchodzącą zimą.

W komunikacie Komisji Europejskiej zawarto również informacje dotyczące możliwych działań przeciwdziałających rosnącym cenom energii. Wśród zaproponowanych rozwiązań natychmiastowych znalazły się:

• wsparcie dla najuboższych pod postacią bonów na opłatę rachunków za prąd,
• odroczenie płatności w czasie,
• tymczasowe obniżenie stawek podatkowych za energię dla gospodarstw domowych w najtrudniejszej sytuacji materialnej,
• zapewnienie wsparcia dla przedsiębiorców lub firmy na podstawie unijnych zasad ingerencji państwa.

Istotnym działaniem mającym w dłuższym terminie zapobiec wahaniom cen energii jest – zdaniem Komisji Europejskiej – uniezależnienie się od paliw kopalnych i zwiększenie wykorzystania czystej energii. Dlatego właśnie prowadzone działania, mające na celu dopłaty do wymiany urządzeń grzewczych, mają pozwolić w dłuższej perspektywie na zmniejszenie opłat.

Dotacja na zmianę systemu ogrzewania nie oznacza konieczności wymiany go na piec gazowy. Możliwy jest wybór również innych sposobów ogrzewania

Programem, do którego odnosi się autor posta, najprawdopodobniej jest rządowy program „Czyste Powietrze”. Jego celem jest zmniejszenie emisji szkodliwych gazów, a tym samym poprawa jakości powietrza w Polsce. Jak możemy przeczytać w opisie programu, dotację można uzyskać na: „dofinansowanie wymiany starych i nieefektywnych źródeł ciepła na paliwo stałe na nowoczesne źródła ciepła spełniające najwyższe normy, oraz przeprowadzenia niezbędnych prac termomodernizacyjnych budynku”.

Dotacja obejmuje wymianę ogrzewania na kocioł gazowy kondensacyjny czy kotłownię gazową, ale także inne źródła ciepła, takie jak kotły na węgiel, mikroinstalacje fotowoltaiczne czy ogrzewanie elektryczne:

Źródło: www.czystepowietrze.gov.pl

Najwięcej wniosków o dofinansowanie zostało dotychczas złożonych na kotły gazowe, ale wnioskodawcy zgłaszali się także po dotacje innych źródeł ciepła, takie jak: kotły na biomasę, kotły węglowe czy powietrzne pompy ciepła.

Źródło: www.czystepowietrze.gov.pl

Beneficjenci programu „Czyste Powietrze” mogli zatem wybierać spośród różnych źródeł ciepła. Nie było przymusu, by decydować się na zainstalowanie kotła gazowego.

Podsumowanie

Wzrost cen gazu o 300 proc. dotyczy wyłącznie cen giełdowych, a nie cen, które płacą konsumenci. Te kontrolowane są przez Urząd Regulacji Energetyki i zostały podniesione o kilka proc. w połowie września. Wzrost cen gazu podyktowany jest wieloma różnymi czynnikami ekonomicznymi i geopolitycznymi. Nieprawdą jest też to, że władze zmusiły ludzi do wymiany ogrzewania na piece gazowe, by – w dodatku celowo – przysporzyć obywatelom kłopotów. Dofinansowanie na wymianę źródeł ciepła obejmuje nie tylko piece gazowe. Beneficjenci mogli i nadal mogą wybierać także spośród innych sposobów ogrzewania i pozyskiwania energii.