Fake news w pigułce

Według polskiego MSZ 15 listopada o 15:40 na terenie wsi Przewodów (powiat hrubieszowski) spadł pocisk produkcji rosyjskiej. Agencja Associated Press, na podstawie informacji wywiadowczych i wstępnych ustaleń rządowych, twierdzi, że nie był to rosyjski atak. Sprawa ciągle wzbudza kontrowersje i rodzi domysły, a niektórych skłania do snucia teorii spiskowych.

Jeden z użytkowników Twittera powielił tezę, pojawiającą się także w innych źródłach (1, 2, 3), według której eksplozja w Przewodowie miała związek z działaniami amerykańskich sił powietrznych. Dowodem na to miała być zarejestrowana trasa przelotu jednego z wojskowych Boeingów.

Źródło: Twitter.com

Ten samolot nie strzela rakietami

Na dołączonym do tweeta zrzucie ekranu znajduje się nazwa modelu samolotu, który miał krążyć nad Lubelszczyzną w dniu eksplozji. To Boeing KC-135 Stratotanker – samolot faktycznie należący do amerykańskich sił powietrznych. Teorię o jego związku z wydarzeniami w Przewodowie podważa jednak fakt, że nie jest to samolot przeznaczony do walki.

KC-135 Stratotanker, jak czytamy na stronie Sił Powietrznych USA, to latająca cysterna. Umożliwia ona tankowanie samolotów w powietrzu. Można go również przeznaczyć do transportu zarówno osób, które wymagają ewakuacji medycznej, jak i odpadów.

Latające cysterny krążyły także w innych miejscach

Z informacji udostępnianych przez stronę RadarBox wynika, że Boeing KC-135R Stratotanker o rejestracji 63-8878 rzeczywiście pojawił się 15 listopada nad terytorium Polski. O godzinie 10:49 ruszył znad Anglii w kierunku Polski i między 12:40 a 17:15 krążył nad Podkarpaciem i Lubelszczyzną. Do Przewodowa zbliżył się na odległość 80 km.

Z danych radarowych (1, 2, 3) wynika jednak, że taki schemat lotu jest bardzo typowy dla Stratotankerów, i dlatego nie powinien wzbudzać podejrzeń.

Tego samego dnia inny Stratonaker, między 12:30 a 13:30, wykonał kilka okrążeń nad Morzem Tyrreńskim. Kolejny, między 21:00 a północą, krążył nad południowymi krańcami Nevady. Inna maszyna odbyła podobny, krążący lot nad Morzem Północnym.

Co ciekawe, strona FlightRadar24, z której pochodzi zamieszczony przy tweecie zrzut ekranu, nie udostępnia informacji o tym konkretnym Boeingu, którego numer rejestracyjny możemy tam przeczytać (57-1483). Ostatni lot tego Boeinga, jaki zarejestrował RadarBox, pochodzi sprzed 3 tygodni. Samolot 57-1483 krążył wtedy przez godzinę niedaleko wschodniego wybrzeża Anglii.

Teorię o amerykańskim spisku szerzą Rosjanie

Uwagę w analizowanym tweecie przykuć może fakt, że na załączonym zrzucie ekranu wszystko opisane jest w języku rosyjskim. Możliwe zatem, że teoria oparta na tym screenie, dotycząca udziału Amerykanów w wydarzeniach z 15 listopada, wyszła z rosyjskiego źródła.

Rzeczywiście na rosyjskojęzycznych stronach bez trudu można znaleźć ten sam zrzut ekranu. Przykładowo na stronie telewizji Carogród służy on jako wzmocnienie stwierdzenia, że w związku z wydarzeniami w Przewodowie Stany Zjednoczone „domagają się natychmiastowego uruchomienia przez NATO artykułu 5 Układu o zbiorowej obronie”. Carogród TV należy do rosyjskiego oligarchy Konstantina Małofiejewa, objętego przez USA sankcjami za wspieranie separatystów z Doniecka.

Premier Mateusz Morawiecki zaapelował 16 listopada o zachowanie spokoju i szczególnej ostrożności wobec prób dezinformacji. W tweecie Kancelarii Premiera przeczytamy: „Chaos to broń, którą posługuje się Rosja. Musimy opierać się wyłącznie na faktach”.