Wykorzystanie fałszywych wypowiedzi często ma na celu ośmieszenie osoby, której dotyczy manipulacja. Fotografia Grety Thunberg z wezwaniem Chińczyków do zaprzestania używania tradycyjnych pałeczek krąży po stronach internetowych na całym świecie od stycznia 2020 roku. 

Szwedka miała wezwać Chińczyków do nieużywania tradycyjnych pałeczek i ratowania w ten sposób drzew. Adresaci apelu mieli odpowiedzieć dziewczynie, żeby wróciła do szkoły i dowiedziała się w niej, że pałeczki są wykonane z bambusa, który jest trawą. Ponadto Chińczycy wezwali ponoć Gretę Thunberg i jej przyjaciół do zrezygnowania z korzystania z papieru toaletowego, by pomóc drzewom. Na wielu profilach oraz stronach internetowych pojawiały się różne wersje tej wypowiedzi. 

Źródło: www.facebook.com

Post został udostępniony przez wielu internautów. Użytkownicy w komentarzach wyśmiewali aktywistkę: „Ależ zmanipulowane dziecko i głupie”, „Ta Greta jest taka naiwna i głupia” czy „Jak widać, Chińczycy są mądrzejsi od Grety Thunberg i dali jej bardzo dobrą radę, aby wróciła do szkoły i zaczęła się uczyć, ponieważ na razie nie potrafi odróżnić drzewa od trawy”.

Kim jest Greta Thunberg i jaki jest kontekst sytuacji?

Greta Thunberg jest szwedzką aktywistką, która zainicjowała młodzieżowe strajki klimatyczne. W 2018 roku zapoczątkowała ruch „Piątki dla przyszłości”, czyli Szkolny Strajk na rzecz Klimatu. Zorganizowała dwutygodniowy protest przed szwedzkim parlamentem, żądając od rządu ograniczenia emisji o 15 proc. rocznie. We wrześniu 4 miliony ludzi dołączyły do niej podczas strajku w 161 krajach – była to największa demonstracja klimatyczna w historii. Następnie Greta Thunberg wygłosiła mowę do światowych przywódców na szczycie ONZ w sprawie działań klimatycznych, podczas której mówiła:

Nie powinno mnie tu być. Powinnam być w szkole, po drugiej stronie oceanu. A jednak, wy wszyscy przychodzicie do mnie po nadzieję? Jak śmiecie! Swymi pustymi słowami ukradliście moje marzenia i dzieciństwo.

Aktywistka na zaproszenie sekretarza generalnego ONZ Antónia Guterresa odwiedziła również Katowice podczas szczytu klimatycznego COP24 w 2018 roku. Zdjęcie wykorzystane w analizowanym poście to z kolei kadr z relacji przybycia prezydenta USA na Zgromadzenie Ogólne ONZ w Nowym Jorku, podczas którego odbył się Szczyt klimatyczny ONZ (23 września 2019 roku).

Czy Greta Thunberg wypowiedziała te słowa?

Sprawa nie jest nowa. Już w styczniu 2020 roku pojawiły się pierwsze publikacje na Twitterze dotyczące rzekomej wymiany zdań pomiędzy Szwedką a Chińczykami. Sprawę analizował Reuters oraz amerykański portal fact-checkingowy Snopes.com. Oba artykuły opublikowane zostały w maju tego roku.

Jeszcze wcześniej, bo w kwietniu, duńscy analitycy wyśledzili z kolei, że w styczniu w Chinach pojawił się tweet, który mógł dać początek tej nieprawdziwej wypowiedzi. Tweet ten miał być odpowiedzią na wywiad z aktywistką, która stwierdziła, że jest gotowa podróżować do krajów azjatyckich. W rzeczywistości, w czasie swojego wystąpienia, którego fragment ukazano w tweecie, Greta Thunberg nie wspomniała o pałeczkach. 

Greta said don’t use chopsticks. Cuz it is symbol of environmental destruction. #GretaThunberg you acclaim panda to stop biting bamboo. I think you should shut up. Cuz you waste oxygen and made smelly CO2 emission. pic.twitter.com/w99UYRn3Cr

— 郑明哲 (@Geoloong) January 15, 2020

Amerykańscy weryfikatorzy z portalu Snopes.com zauważają, że nigdzie nie zostało podane, kiedy i gdzie szwedzka aktywistka miała zwracać się do Chińczyków w sprawie pałeczek. Nie znaleźli żadnej publikacji, która potwierdzałaby, że Greta Thunberg kiedykolwiek wypowiedziała te słowa. Agencja Reuters dodaje, że zwróciła się do samej aktywistki z prośbą o informację, czy są to jej słowa, czemu zainteresowana zaprzeczyła. Snopes.com analizuje treść postu, wskazując, że ma on charakter żartobliwy, mający na celu ośmieszyć aktywistkę. Według redakcji gdyby ta wypowiedź była prawdziwa i rząd Chin odpowiedziałby na zarzuty, to wszystkie media na świecie by to odnotowały. 

Warto zauważyć, że w 2006 roku BBC News donosiło, że Chińczycy produkują 45 miliardów par pałeczek rocznie, do czego są potrzebne zarówno drzewa, jak i bambusy. Aby chronić lasy, rząd chiński wprowadził 5-procentowy podatek na jednorazowe drewniane pałeczki. 

Podsumowanie

Pomimo młodego wieku szwedzka aktywistka stała się sławna na całym świecie. Osoby próbujące podważyć jej wiarygodność i przekonania dopuszczają się różnych manipulacji. Weryfikacja docierających do nas informacji, zwłaszcza w przypadku osób publicznych o międzynarodowej popularności, jest możliwa dzięki rozmaitym wyszukiwarkom internetowym. Fałszywe cytaty, często pochodzące z zagranicy, są szybko dementowane przez inne portale fact-checkingowe, a także osoby, których bezpośrednio dotykają. Ułatwia to weryfikację danej informacji przed podaniem jej dalej.