Przejęcie TVP stało się faktem

Jak przypominaliśmy w jednej z naszych analiz, jeszcze w trakcie kampanii wyborczej Donald Tusk obiecywał, że w 24 godziny zamieni obecną „upolitycznioną” telewizję w prawdziwie publiczną. 19 grudnia, na skutek działań ministra kultury, nowe władze przejęły telewizję, radio oraz Polską Agencję Prasową.

Początkowo zmiana władz w mediach nastąpiła poprzez decyzje ministra jako właściciela tych spółek. Ostatecznie zdecydowano się jednak na przejęcie poprzez postawienie ich w stan likwidacji. Zmiana władz poprzez decyzję Rady Mediów Narodowych była niemożliwa, ponieważ obecny rząd nie uznaje tej instytucji.

Już działania rządu z 19 grudnia krytycznie komentowali niektórzy prawnicy. Zwracali oni uwagę na fakt, że konstytucyjnym organem decydującym o władzach mediów publicznych jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, a nie minister. Obecnie trwa spór z sądem rejestrowym o uznanie decyzji o postawieniu spółek w stan likwidacji (1,2,3).

Pierwsza ustawa okołobudżetowa uwzględniała 3 mld zł dla mediów publicznych

Od 2017 roku jednostki publicznej radiofonii i telewizji otrzymywały z budżetu państwa rekompensaty z tytułu utraconych wpływów abonamentowych. Najwyższa Izba Kontroli obliczyła, że do 2023 roku TVP otrzymała w ten sposób ponad 9,5 mld zł.

W ustawie z dnia 21 grudnia 2023 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2024 (tzw. ustawie okołobudżetowej) znalazły się m.in. zapisy, które uprawniały ministra właściwego do spraw budżetu na przekazanie na rzecz publicznej radiofonii i telewizji kwotę bliską 3 mld zł.

Mowa tutaj o art. 14 ust. 1 ustawy, który pozwalał przekazać ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego na jego wniosek, skarbowe papiery wartościowe w kwocie nieprzekraczającej 1 mld zł, w celu przekazania ich jednostkom publicznej radiofonii i telewizji.

Ponadto zgodnie z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy w 2024 roku na wniosek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, minister właściwy do spraw budżetu może przekazać jednostkom publicznej radiofonii i telewizji skarbowe papiery wartościowe w kwocie nieprzekraczającej 1,995 mld zł jako rekompensatę z tytułu utraconych w 2024 roku wpływów z opłat abonamentowych.

Ustawa została przyjęta przez Sejm i Senat, jednak spotkała się z prezydenckim wetem. Prezydent uzasadnił, że choć nie jest przeciwny wspieraniu mediów publicznych, to nie może na to pozwolić wobec „niezgodnych z prawem działań” obecnego rządu. Chodzi tu oczywiście o wcześniej opisane przejęcie spółek.

Po wecie prezydenta w drugiej ustawie okołobudżetowej środki przeznaczono m.in. na onkologię

W przyjętej przez Sejm i Senat nowej ustawie okołobudżetowej z dnia 16 stycznia 2024 roku przepisy umożliwiające przekazanie 3 mld zł na rzecz mediów publicznych zostały zastąpione przepisami wpisującymi się w realizację jednego spośród 100 konkretów obiecanych przez Koalicję Obywatelską.

Tym razem art. 14 zezwala ministrowi właściwemu do spraw budżetu na przekazanie na wniosek ministra właściwego do spraw zdrowia kwoty nieprzekraczającej 3 mld zł Narodowemu Funduszowi Zdrowia.

W ust. 8 sprecyzowano, na jakie dokładnie cele mogą zostać przeznaczone te środki. A należą do nich:

• opieka psychiatryczna świadczeniobiorców do 18. roku życia,
• leczenie szpitalne, ambulatoryjna opieka specjalistyczna, programy lekowe lub rehabilitacji leczniczej w części dotyczącej diagnostyki chorób rzadkich lub leczenie chorób rzadkich świadczeniobiorców do 18. roku życia,
• leczenie szpitalne lub ambulatoryjna opieka specjalistyczna w części dotyczącej diagnostyki onkologicznej lub leczenie onkologiczne świadczeniobiorców do 18. roku życia,
• leczenie szpitalne lub ambulatoryjne opieki specjalistycznej w części dotyczącej diagnostyki onkologicznej lub leczenie onkologiczne pozostałych świadczeniobiorców.

Obecnie ustawa oczekuje na podpis prezydenta.

Podsumowanie

Obecnie 99. konkret nie został w pełni zrealizowany, ponieważ rząd nie zlikwidował dotąd Rady Mediów Narodowych. Zmiany w mediach postanowił przeprowadzić nie przez konstytucyjny organ, jakim jest Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, lecz przez inne zabiegi prawne. Przejęcie mediów przez nowe władze stało się jednak faktem.

Co więcej, nie od początku nowy rząd chciał przekierować pieniądze przyznawane co roku mediom publicznym na leczenie raka. Dopiero po wecie prezydenta nowa ustawa okołobudżetowa przewiduje 3 mld zł dla Narodowego Funduszu Zdrowia m.in. na onkologię. 

Rząd podjął zatem działania w celu zmiany w mediach i przekazał pierwotnie przeznaczone dla nich pieniądze na leczenie raka. Jednocześnie nie udało się do tej pory zlikwidować Rady Mediów Narodowych. Obietnica nie została zrealizowana w pełni, dlatego oceniamy ją jako częściowo zrealizowaną.