Izabela Leszczyna gorzko o reformach Zbigniewa Ziobry

Nowelizacja Kodeksu karnego – przewidująca zaostrzenie kar – czeka na podpis prezydenta. Kontrowersje wzbudza w szczególności zapis dotyczący nietrzeźwych kierowców. Okazuje się, że kierujący pojazdem, który będzie miał nie mniej niż 1,5 promila alkoholu we krwi, straci samochód. 

Zdaniem Izabeli Leszczyny nowelizacja jest „bublem prawnym”. Posłanka, powołując się na opinię karnistów z Uniwersytetu Jagiellońskiego, podkreśliła, że zmiany w przepisach cofają Polskę do czasów komunistycznych. Jak dodała, kluczową kwestią pozostaje nieuchronność kary, a nie jej wysokość.

Była minister finansów nie szczędziła również słów krytyki na temat efektywności polskich sądów. Przestępcy w Polsce mają być bezkarni, o czym świadczą przeciągające się postępowania sądowe, ale i też prokuratorskie.

Na rozstrzygnięcie trzeba czekać średnio 1,5 roku

W 2015 roku średni czas trwania postępowania sądowego wynosił 4,2 miesiąca (opracowanie wieloletnie Ministerstwa Sprawiedliwości „Średni czas trwania postępowania sądowego w latach 2011 – I kwartał 2022 – wybrane repertoria”). W kolejnych latach zaczął rosnąć.

W roku 2016 postępowanie trwało przeciętnie 4,7 miesiąca, a w latach 2017–2019 już powyżej 5 miesięcy. W roku 2020 mowa o niemal 7 miesiącach. Granica ta została przekroczona w 2021 roku.

Dane za pierwszy kwartał 2022 roku wskazują, że długość postępowania spadła do 5,5 miesiąca. To nadal więcej niż w latach 2011–2015. Danych tych nie należy jednak ze sobą porównywać ze względu na fragmentaryczność statystyk za bieżący rok.

W sprawach karnych mamy jednak spadki

W dalszej części wypowiedzi Izabela Leszczyna połączyła wzrost długości postępowań z „bezkarnością” przestępców. Jeśli jednak chodzi o sprawy karne, sytuacja od 2016 roku uległa polepszeniu. 

W 2016 roku sprawy karne w sądach okręgowych trwały średnio 8,8 miesiąca, a sprawy karne i wykroczeniowe w sądach rejonowych – 4,6 miesiąca. W ubiegłym roku czas trwania tych spraw spadł odpowiednio do 8,6 miesiąca i do 4 miesięcy. 

Wzrosła liczba długotrwałych postępowań sądowych

W ciągu ostatnich lat odnotowano wzrost postępowań ciągnących się przez więcej niż dwa lata. W 2015 roku takich spraw było 95,7 tys., a 12 miesięcy później liczba ta skoczyła do poziomu 108,8 tys.

Kolejne lata to postępujący wzrost:

• rok 2017: 111,4 tys.,
• rok 2018: 132,2 tys.,
• rok 2019: 1775, tys.

Przedłużają się także postępowania przygotowawcze

Z danych prokuratury wynika, że dochodzi do przeciągania śledztw i dochodzeń w ramach postępowania przygotowawczego. 

To pierwsze, co do zasady, prowadzi prokuratura w przypadku poważnych przestępstw. Drugie z wymienionych może być prowadzone przez prokuraturę i dotyczy spraw mniejszego kalibru. Zgodnie z prawem śledztwo powinno trwać trzy miesiące (art. 310), a dochodzenie – dwa miesiące, z możliwością przedłużenia do trzech (art. 325i).

W 2015 roku postępowań przygotowawczych w sprawach karnych, trwających więcej niż trzy miesiące, było 24,8 tys. W kolejnych latach liczby prezentują się następująco:

• rok 2016: 26,7 tys. postępowań,
• rok 2017: 33,8 tys. postępowań,
• rok 2018: 45,7 tys. postępowań,
• rok 2019: 48,4 tys. postępowań,
• rok 2020: 51,9 tys. postępowań,
• rok 2021: 49,6 tys. postępowań.

Tym samym między 2016 a 2021 rokiem liczba postępowań przygotowawczych powyżej trzech miesięcy wzrosła niemal dwukrotnie. Biorąc pod uwagę tylko postępowania trwające powyżej dwóch lat, ich liczba zwiększyła się 3,5-krotnie: z 1 tys. do 3,6 tys.