Edukacja 
Ekologia 
Energetyka 
Fact-checking 
Klimat 
Rosja 
UE 
Ukraina 
Wybory 
Zdrowie 
Skopiuj link
Drukuj
Udostępnij
Wypowiedzi
W Japonii dzieci nie gubią się w świecie wirtualnym? Obalamy teorię Trzaskowskiego
9 min czytania
Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
9 min czytania
W Japonii dzieci nie gubią się w świecie wirtualnym? Obalamy teorię Trzaskowskiego
W Japonii dzieci nie gubią się w świecie wirtualnym? Obalamy teorię Trzaskowskiego
W Japonii są dużo bardziej agresywne gry komputerowe, ale mniej samobójstw, mniej problemów. Dlatego że tam w kulturze to wygląda tak, że komputer stoi na środku dużego pokoju, gdzie przez cały czas są rodzice. I dziecko nie zagubia się w świecie wirtualnym, bo wie, że przez cały czas obok niego toczy się życie.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
Fałsz
Wypowiedź uznajemy za fałsz, gdy:
- nie jest zgodna z żadną dostępną publicznie informacją opartą na reprezentatywnym i wiarygodnym źródle,
- jej autor przedstawia nieaktualne informacje, którym przeczą nowsze dane, zawiera szczątkowo poprawne dane, ale pomija kluczowe informacje i tym samym fałszywie oddaje stan faktyczny.
- Japońskie dane dotyczące samobójstw wśród dzieci i młodzieży obejmują osoby do 19 roku życia. W tej grupie w 2024 roku samobójstwo popełniło 800 osób (s. 4). Dane polskie dotyczą osób do 18 roku życia. W tej grupie w 2024 roku odnotowano 127 samobójstw. Po uwzględnieniu różnicy w populacji obu krajów, czyli w przeliczeniu na 1000 osób w odpowiedniej grupie wiekowej, można stwierdzić, że w ostatnich trzech latach w Japonii odnotowano więcej przypadków samobójstw wśród dzieci i młodzieży niż w Polsce.
- Jak oceniają orientaliści: dr Paweł Dybała i dr Renata Iwicka, wypowiedź Rafała Trzaskowskiego powiela stereotypy. Eksperci zwracają uwagę (1, 2), że w Japonii zauważono zjawisko hikikomori, czyli syndromu skrajnego wycofania się. Młodzi ludzie zamykają się przed światem w swoich pokojach, unikają nawet swojej najbliższej rodziny.
- To właśnie alienację społeczną wymienia się jako jeden z głównych powodów wysokich wskaźników samobójstw wśród dzieci i młodzieży w Japonii. Inne czynniki to m.in. presja wywierana w celu mobilizacji do osiągania doskonałych wyników w szkole, cyberprzemoc, problemy rodzinne, zaburzenia psychiczne, niepokój o przyszłość (1, 2, 3).
- W Japonii młodzi gracze używają przede wszystkim konsoli (72,3 proc. zgodnie z wynikami badania z 2023 roku) lub innych mobilnych urządzeń. Najrzadziej grają w gry na wspomnianych przez Rafała Trzaskowskiego komputerach PC (15 proc.). Zarówno dr Dybała, jak i dr Iwicka dementują też informację, że japońskie gry są brutalniejsze od tych dostępnych w naszym państwie.
Wysokie statystyki samobójstw wśród dzieci w Japonii i w Polsce
W Japonii w 2024 roku samobójstwo popełniło 800 osób do 19 roku życia (s. 4). W 2023 roku było ich 810 (s. 21), a jeszcze rok wcześniej: 798. W analogicznym czasie w Polsce zginęło w ten sposób odpowiednio 127, 145 i 156 osób do 18 roku życia.
Dane pokazują, że w Japonii odnotowuje się więcej samobójstw wśród młodych ludzi. Ta przewaga jest widoczna, także gdy uwzględnimy różnice w populacji obu krajów. Zarówno w przeliczeniu na 1000 osób z całej populacji, jak i na 1000 osób młodych – w Japonii odnotowano więcej niż w Polsce przypadków samobójstw wśród dzieci i młodzieży w ostatnich trzech latach.
Warto zaznaczyć, że w przypadku Japonii raportowane dane dotyczą nastolatków do 19 roku życia, a w Polsce – do 18 roku życia. Zwróciliśmy się do polskiej Policji z prośbą o udostępnienie nam danych o samobójstwach wśród 19-latków, jednak nie uzyskaliśmy statystyk na ten temat. Z tej przyczyny w naszych obliczeniach odnieśliśmy dane o samobójstwach do odpowiednich grup wiekowych (w Japonii do populacji do 19 roku życia, a w Polsce – do 18 roku życia).
Rafał Trzaskowski uważa, że w Japonii jest „mniej problemów”
Prezydent Warszawy i kandydat na prezydenta Polski podczas spotkania z mieszkańcami w Lesznie mówił o treściach internetowych, które są niebezpieczne dla dzieci, i o zagubieniu młodych ludzi w cyfrowym świecie.
Rafał Trzaskowski stwierdził też, że w Japonii jest „mniej samobójstw i mniej problemów”, chociaż gry komputerowe są tam bardziej brutalne. Tę wypowiedź zgłosili nam do zweryfikowania nasi czytelnicy.
Jak już wiemy, Japonia wcale nie radzi sobie z prewencją zamachów samobójczych wśród dzieci lepiej niż Polska. Liczba samobójstw wśród japońskich uczniów jest wysoka już od kilku lat (s. 2). W odpowiedzi na ten kryzys rząd opracował i wdrożył w 2023 roku pilny program przeciwdziałania samobójstwom wśród dzieci i młodzieży.
Polityk powiedział także, że w Japonii dzieci są nadzorowane przez rodziców, którzy wiedzą, co ich podopieczni robią na komputerze. W kontraście do tego, zdaniem kandydata, dzieci w Polsce mają być zamknięte same w pokojach, bez nadzoru. Sęk w tym, że to właśnie w Japonii zauważono i nazwano zjawisko samoizolacji młodych osób, które nie widują swoich rodziców, nawet gdy z nimi mieszkają.
Hikikomori, czyli dobrowolni więźniowie
Wspomniane wyżej zjawisko to hikikomori, syndrom skrajnego wycofania społecznego. Jak opisuje w swojej pracy dr Joanna Katarzyna Puchalska, etnolożka, młodzi Japończycy potrafią latami izolować się w swoich pokojach lub w mieszkaniach i kontaktować się jedynie (w najlepszym razie) z najbliższą rodziną (s. 156).
Badaczka opisuje, że hikikomori najczęściej funkcjonują nocami i unikają nawet współdomowników, którzy zostawiają im jedzenie przed zamkniętymi drzwiami pokoju (s. 157). Izolujący się młodzi ludzie większość czasu poświęcają na wirtualne życie, granie w gry, czytanie mang i oglądanie telewizji (s. 157).
Na to zjawisko wskazali orientaliści: dr Paweł Dybała i dr Renata Iwicka, którzy skomentowali dla nas wypowiedź Rafała Trzaskowskiego (1, 2). Uważają oni, że polityk powiela stereotypy, które nie mają potwierdzenia w faktach. Sam fakt istnienia zjawiska hikikomori jest w opinii ekspertów argumentem przeciwko tezie stawianej przez kandydata KO (1, 2).
Komputer na środku pokoju? Młodzi używają go rzadko
„Nie spotkałam żadnego zdjęcia, źródła, które by to potwierdzało, komputery stoją raczej albo w pokoju dziecka, albo gdzieś na biurku. Na środku nie stoją w ogóle. Już bardziej byłby to telewizor. Zupełnie tutaj [w wypowiedzi Rafała Trzaskowskiego – przyp. Demagog] nie pojawia się kwestia PC-Room, czyli kafejek internetowych, w których dzieci grają całymi godzinami”.
Kolejne fakty, które przeczą temu, o czym mówi Rafał Trzaskowski, znajdziemy w opisie badania z 2023 roku na temat młodych graczy w wieku od 6 do 18 lat. Wynika z niego, że zdecydowana większość z nich korzysta nie z komputera stacjonarnego, a z konsoli do gier (72,3 proc.). Na komputerach PC gra tylko 15 proc. badanych.
We wnioskach z badania podkreślono, że rodzice młodych graczy preferują konsole, które zapewniają (w porównaniu z innymi platformami) większą kontrolę nad tym, w co grają dzieci. Nie odnaleźliśmy natomiast badań, z których wynikałoby, że gracze w Japonii wybierają bardziej brutalne gry niż gracze w innych częściach świata. Z tą teorią nie zgodzili się ani dr Dybała, ani dr Iwicka.
„Nie znam żadnych źródeł, które wskazywałyby na większą brutalność gier japońskich, z mojego doświadczenia wynika, że nie jest to prawda. Co do stawiania komputera w konkretnym pokoju – również nic mi o tym nie wiadomo. Granie w gry w obecności rodziców nie odbiega od kontroli rodzicielskiej w innych krajach”.
Młodzi w Japonii mają mniej problemów? Nie do końca
Młodzi Japończycy zmagają się z wieloma problemami, które nierzadko prowadzą do kryzysów psychicznych i do samobójstw. W pracach naukowych wskazuje się na alienację społeczną, cyberprzemoc, presję wywieraną w celu osiągania doskonałych wyników w szkole, problemy rodzinne (w tym surowe traktowanie, reprymendy ze strony rodziców) czy zaburzenia pschiczne (1, 2, 3).
Wśród zagrożeń dla dzieci i młodzieży wymienia się także uzależnienie od internetu, a także wpływ popkultury (gier, anime, mangi) na ich funkcjonowanie. Psychiczną kondycję młodych Japończyków pogorszyła pandemia COVID-19, ponieważ nasiliła poczucie osamotnienia i niepokój o przyszłość.
Samobójstwa dzieci i młodzieży w Polsce. Przyczyny
Dostępne źródła wskazują na to, że polskie dzieci, tak jak japońskie, mierzą się z wyzwaniami codziennego życia. Między dwoma państwami istnieją różnice kulturowe, ale nie jest uzasadniony wniosek, że w którymś z nich jest „mniej problemów”.
Wśród czynników zwiększających ryzyko samobójstwa młodego człowieka w Polsce wymienia się występowanie chorób i zaburzeń psychicznych, trudną sytuację materialną czy rodzinną (rozwód, konflikty między rodzicami itd.), a także problemy w szkole (s. 8). Nie bez znaczenia jest również dostęp danej osoby do pomocy medycznej, zwłaszcza że kondycję psychiatrii dziecięcej w Polsce ocenia się negatywnie.
Jeśli doświadczasz myśli samobójczych lub wiesz, że ten problem dotyczy kogoś z Twoich bliskich – nie czekaj i poszukaj pomocy. Możesz skorzystać z darmowych infolinii dla osób w kryzysie psychicznym:
- Antydepresyjny Telefon Zaufania ITAKA (czynny w poniedziałki i wtorki w godz. 15–20): tel. 22 484 88 01,
- Antydepresyjny Telefon Forum Przeciw Depresji (w każdą środę i czwartek w godz. 17–19): tel. 22 594 91 00,
- Telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie emocjonalnym (codziennie przez całą dobę): tel. 116 123,
- Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży (codziennie przez całą dobę): tel. 116 111,
- Telefon Zaufania dla Mężczyzn (we wtorki w godzinach 17–19, w środy w godz. 18–20 oraz w czwartki między godz. 19 a 21): tel. 608 271 402.
Zawsze możesz też zadzwonić pod numer alarmowy 112 i zgłosić zagrożenie życia – swojego lub osoby, o której wiesz, że planuje popełnić samobójstwo.
Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.
Przekaż nam 1,5% podatku!
Masz prawo do prawdy. Pomóż nam ją chronić!
Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci
Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej
Sprawdź!
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter
POLECANE DLA CIEBIE
