Powrót do przeszłości – PO nie wspierało polskich rodzin?

1 czerwca 2023 roku gościem programu „Gość Wiadomości” w TVP Info była minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg. W trakcie rozmowy minister powiedziała, że w 2023 roku pomoc dla rodzin wychowujących dzieci jest równa 120 tys. zł. Maląg przyrównała tę liczbę do stanu z 2015 roku, mówiąc, że w tamtym czasie rodzice nie mogli liczyć na żadne wsparcie.

Minister podkreśliła, że jeżeli w 2024 roku nastąpi wprowadzenie zwaloryzowanego programu 800+, to polskie rodziny otrzymają wsparcie o łącznej wartości 184 tys. zł rocznie na dziecko.

Temat ten został już przez nas opisany przy okazji poprzedniej wypowiedzi Marleny Maląg. Tamta dotyczyła dokładnie tych samych danych. W październiku 2022 roku informacja podana przez minister została przez nas oznaczona jako fałsz. 

Fałszywa informacja powróciła do debaty publicznej. Bazując na naszej wcześniejszej analizie, przypomnijmy sobie, jak było naprawdę.

Wsparcie dla polskich rodzin w 2023 roku

Flagowym projektem wspierającym polskie rodziny jest rządowy program „Rodzina 500+”. Inicjatywa weszła w życie 1 kwietnia 2016 roku. W ramach tego programu rodzinom z dziećmi przysługuje świadczenie wychowawcze o równowartości 500 zł. Środki przekazywane są rodzinom niezależnie od uzyskiwanych dochodów, do momentu ukończenia przez dziecko 18. roku życia.

W kontekście wsparcia dla polskich rodzin w 2023 roku należy także wspomnieć o rządowym programie „Dobry Start”. To świadczenie w wysokości 300 zł, przysługujące raz w roku na dziecko uczące się w szkole, aż do ukończenia przez nie 20. roku życia. W przypadku gdy dziecko jest niepełnosprawne, świadczenie przysługuje do ukończenia przez nie 24. roku życia.

Ostatnią inicjatywą rządową mającą na celu wsparcie polskich rodzin jest wspomniany przez minister Marlenę Maląg „Rodzinny Kapitał Opiekuńczy”. To świadczenie dla rodziców, które przysługuje na drugie i kolejne dziecko. Pomoc finansowa jest przyznawana od miesiąca, w którym dziecko kończy 12. miesiąc życia, do końca miesiąca, w którym dziecko kończy 35 miesięcy. Maksymalna wysokość przysługującego kapitału to aż 12 tys. zł na dziecko.

Waloryzacja 500+ i początkowa narracja PiS

Początkowe doniesienia o możliwej waloryzacji programu 500+ spotkały się z krytyką rządu Prawa i Sprawiedliwości. 26 czerwca 2022 roku Jarosław Kaczyński w wywiadzie udzielonym TVP3 Bydgoszcz stwierdził, że takie działanie byłoby „posunięciem proinflacyjnym”. Dodał, że ewentualna waloryzacja świadczenia 500+ mogłaby mieć miejsce w momencie zmniejszenia inflacji. Piszemy o tym tutaj. 

Według informacji podanych przez Narodowy Bank Polski cel inflacyjny w polskiej polityce pieniężnej wynosi 2,5 proc. Najnowsze dane statystyczne wskazują, że w maju 2023 roku inflacja wynosiła 13 proc. Porównując obie dane, możemy wyraźnie stwierdzić, że cel inflacyjny w znacznym stopniu odbiega od rzeczywistej inflacji w 2023 roku. 

Trzymając się zapowiedzi Jarosława Kaczyńskiego, rząd PiS nie mógłby wprowadzić waloryzacji programu 500+ przy obecnym poziomie inflacji.

Polskie rodziny otrzymają 800+

14 maja 2023 roku, podczas konwencji Prawa i Sprawiedliwości, Jarosław Kaczyński ogłosił wprowadzenie waloryzacji programu 500+. Zwiększenie kwoty świadczenia miałoby nastąpić z początkiem stycznia 2024 roku.

Prezes #PiS J. #Kaczyński przedstawił #NoweKonkretyPiS ⤵
👉 #800Plus od stycznia 2024 r. 👨‍👩‍👧‍👦
👉 Darmowe leki od 65. roku życia oraz dla dzieci i młodzieży do 18. roku życia 💊
👉 Darmowe autostrady państwowe dla samochodów osobowych 🛣#KonwencjaPiS #ProgramowyUL 🐝🇵🇱 pic.twitter.com/Z1TcZfGA12

— Prawo i Sprawiedliwość (@pisorgpl) May 14, 2023

Wypowiedź spotkała się z krytyką opozycji, w tym Koalicji Obywatelskiej. 17 maja 2023 roku KO złożyła projekt ustawy, który podnosi wysokość świadczenia wychowawczego do 800 zł od 1 czerwca 2023 roku, a nie od 1 stycznia 2024 roku. Więcej informacji o tym, ile warte jest dziś 500 zł, znajdziesz tutaj.

800+ ostatecznie od stycznia 2024 roku

Według informacji Ministerstwa Aktywów Państwowych zaplanowana na styczeń 2024 roku waloryzacja programu 500+ ma spowodować zwiększenie pomocy finansowej dla gospodarstw domowych do ok. 24 mld zł rocznie. Resort przekonuje, że waloryzacja programu 500+ będzie miała pozytywny wpływ na polską gospodarkę. Według przewidywań ministerstwa w 2024 roku:

• wystąpi ok. 6-proc. wzrost wydatków na świadczenia społeczne, 
• wystąpi ok. 1,3-proc. wzrost dochodów rozporządzalnych gospodarstw domowych,
• wystąpi ok. 0,25-proc. wzrost konsumpcji prywatnej oraz 0,65-proc. wzrost inwestycji,
• wystąpi 0,25-proc. wzrost realnego PKB (skumulowany efekt konsumpcji oraz inwestycji).

Dodatkowo wprowadzenie 800+ ma nie utrudniać walki o zmniejszenie inflacji w Polsce.

Spór pomiędzy KO a PiS dotyczy możliwej daty wprowadzenia waloryzacji programu 500+. Jarosław Kaczyński zapowiedział, że zwiększone świadczenie zostanie wprowadzone w styczniu 2024 roku. Natomiast KO wniosła projekt ustawy, która przewiduje wprowadzenie waloryzacji już 1 czerwca 2023 roku.

Argumenty Prawa i Sprawiedliwości opierają się na tym, że tak znaczącej zmiany nie można zaplanować pod koniec roku budżetowego. Opozycja zwraca jednak uwagę, że rozszerzenie programu 500+ w 2019 roku również nie zostało przewidziane w budżecie. Więcej na ten temat przeczytasz tutaj.

Wsparcie rodzin przez PiS zostało podtrzymane i rozszerzone

W maju 2006 roku do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy, który przewidywał wprowadzenie tzw. ulgi prorodzinnej. Jej najważniejszym elementem była możliwość odliczenia przez podatnika w rozliczeniu rocznym określonej kwoty pomnożonej przez liczbę wychowywanych dzieci.

Ustawa została przyjęta w listopadzie 2006 roku. Poparły ją wszystkie kluby i koła parlamentarne (w tym Platforma Obywatelska). Ulga prorodzinna weszła w życie 1 stycznia 2007 roku. Przepisy zapisane w ustawie nie wprowadzały progu zarobkowego, od którego uzależnione byłoby skorzystanie z ulgi.

To rozwiązanie zostało utrzymane przez rząd PO-PSL. Od 1 stycznia 2009 roku ulga prorodzinna została rozszerzona na rodziny zastępcze oraz opiekunów prawnych, z którymi mieszkały dzieci.

Zmiany w prawie do ulgi prorodzinnej 2012–2014

Początkowo zakładano, że ulga prorodzinna nie będzie zależna od progu zarobkowego rodziców dziecka. W 2012 roku przeprowadzona została jednak nowelizacja świadczenia. W efekcie podniesiona została kwota odliczenia od trzeciego i kolejnego dziecka.

Nowelizacja przewidywała także wzrost kwoty odliczenia na trzecie dziecko o 50 proc., a na czwarte i kolejne o 100 proc. Natomiast w przypadku rodzin funkcjonujących w systemie „2+2” ulga pozostała bez zmian.

PO kontynuowało wspieranie rodzin

W 2015 roku polskie rodziny otrzymywały od państwa jednorazowy dodatek w wysokości 1 tys. zł w sytuacji narodzin dziecka. Świadczenie zostało wprowadzone w 2003 roku, jednak wówczas wynosiło 500 zł. Następnie za rządów PiS zostało ono podwyższone do wspomnianego 1 tys. zł i podtrzymane przez kolejny rząd.

Za rządów PO-PSL dokonano nowelizacji tego świadczenia. Od 1 stycznia 2012 roku dodatek wypłacany jest pod warunkiem, że matka dziecka znajduje się pod opieką medyczną nie później niż od 10. tygodnia ciąży.

1 stycznia 2013 roku wprowadzony został jednak próg dochodowy, określający, które rodziny będą mogły ubiegać się o wypłacenie świadczenia. W przypadku „becikowego” świadczenie przysługuje rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza 1 922 zł netto miesięcznie.

Karta Dużej Rodziny, czyli autorski program wsparcia rodzin PO-PSL

W 2014 roku przyjęty został program wsparcia polskich rodzin – Karta Dużej Rodziny. Projekt rządu PO-PSL został skierowany do rodzin wielodzietnych, czyli takich, w których znajduje się więcej niż dwoje dzieci.

Przypomnijmy – posiadanie karty upoważnia rodzinę do:

• zniżek na bilety kolejowe dla rodziców – jednorazowe (37 proc.) oraz miesięczne (49 proc.),
• zniżek na wyrobienie paszportu – 50 proc. dla rodziców oraz 75 proc. dla dzieci,
• zwolnienia z opłaty skarbowej za wydanie odpisów skróconych aktów stanu cywilnego w sprawach dotyczących Karty,
• zniżek, które oferują różne instytucje państwowe oraz firmy prywatne.

„Kosiniakowe” dla rodziców

Ostatnim świadczeniem prorodzinnym przyjętym w trakcie rządów PO-PSL było tzw. kosiniakowe. Zapomoga zaczęła jednak obowiązywać od 1 stycznia 2016 roku. Świadczenie zostało zaproponowane przez Władysława Kosiniaka-Kamysza, ówczesnego ministra pracy i polityki społecznej.

Zostało ono skierowane do rodziców, którzy nie otrzymują zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. W praktyce pomoc trafiała do bezrobotnych, studentów oraz osób zatrudnionych na tzw. umowach śmieciowych. Wysokość świadczenia została ustalona na 1 tys. zł. Wsparcie jest wypłacane co miesiąc przez pierwszy rok życia dziecka.

Podsumowanie

Informacja o rzekomym braku wsparcia polskich rodzin w trakcie rządów PO-PSL to powracający fałsz z 2022 roku. Temat został przez nas przeanalizowany i opisany tutaj. Pomimo wcześniejszego zdementowania fałszywej informacji, że w 2015 roku nie obowiązywała żadna pomoc prorodzinna, temat powrócił do debaty publicznej. Wypowiedź minister Marleny Maląg ponownie oceniamy jako fałsz.