Tusk: Żłobek powinien być w każdej gminie

Donald Tusk podczas spotkania z mieszkańcami Kleosina wypowiedział się na temat sytuacji demograficznej w Polsce. Porównał ze sobą dane dotyczące urodzeń i zgonów w 2012 roku z sytuacją w roku 2022. To m.in. w braku odpowiedniego wsparcia w opiece nad dzieckiem polityk upatruje przyczyny spadku dzietności.

Polska będzie wielka jeśli będzie nas wielu!

Przewodniczący @donaldtusk o sytuacji demograficznej👇 pic.twitter.com/skH13uKZbZ

— PlatformaObywatelska (@Platforma_org) April 20, 2023

Przewodniczący PO wyjaśnił, że za jego rządów powstało wiele żłobków, jednak wciąż jest ich niewystarczająca liczba. Zapowiedział, że jednym z pierwszych zadań nowego rządu będzie budowa kolejnych placówek: „Żeby w Polsce nie było ani jednej gminy, w której nie ma żłobka. I to jest z mojej strony zobowiązanie”.

W 2007 roku były w Polsce 373 żłobki

Donald Tusk został powołany na stanowisko premiera w listopadzie 2007 roku po przyspieszonych wyborach parlamentarnych, z których zwycięsko wyszła koalicja PO-PSL. 

Do 2010 roku, czyli przed wejściem w życie tzw. ustawy żłobkowej (z lutego 2011 roku), opiekę instytucjonalną nad najmłodszymi dziećmi prowadziły trzy podmioty:

• placówki, tj. żłobki publiczne i niepubliczne, które były zakładami opieki zdrowotnej,  
• opiekunki (nianie) prowadzące zarejestrowaną działalność gospodarczą oraz opiekunki najczęściej wykonujące zawód „na czarno”,  
• podmioty prowadzące działalność gospodarczą, organizujące opiekę dla grup dzieci (placówki typu kluby dziecięce, miniprzedszkola).

Pracę żłobków regulowała ustawa o zakładach opieki zdrowotnej. Dane dotyczące liczby tych instytucji w tamtym czasie znajdziemy w opracowaniach „Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia”.

W 2011 roku zreformowano system opieki nad dziećmi

W lutym 2011 roku zreformowano system instytucjonalnej opieki nad dziećmi. Na podstawie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 wprowadzono nowe sposoby prowadzenia i tworzenia żłobków oraz nowych, alternatywnych form opieki nad najmłodszymi dziećmi, takich jak kluby dziecięce i dzienni opiekunowie. Żłobki przestały być ponadto zakładami opieki zdrowotnej.

Jak wyjaśnialiśmy w innej analizie, główna różnica między żłobkiem a klubem dziecięcym polega na tym, że w tym pierwszym sprawowana jest opieka nad dziećmi od ukończenia 20. tygodnia życia, a w tym drugim – od ukończenia jednego roku. Co więcej, liczba miejsc w klubie dziecięcym nie może być większa niż 30. Początkowo w klubie dziecięcym opieka zapewniona była w wymiarze do 5 godzin dziennie względem każdego dziecka, podczas gdy w żłobku było to 10 godzin. Od stycznia 2018 roku w obu placówkach opieka jest sprawowana przez 10 godzin.

Dziennym opiekunem z kolei jest osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje, która w swoim domu lub mieszkaniu zapewnia opiekę dla małej grupy dzieci. Czas sprawowania takiej opieki jest efektywniej dopasowany do czasu pracy rodziców.

Prawie 2 tys. żłobków pod koniec rządów PO-PSL

Donald Tusk przestał piastować stanowisko premiera we wrześniu 2014 roku, a 22 września prezydent powołał na szefową rządu Ewę Kopacz. 

Przeprowadziliśmy obliczenia na podstawie opracowań Głównego Urzędy Statystycznego pt. „Pomoc społeczna i opieka nad dzieckiem i rodziną” (za lata 2010–2015) oraz sprawozdań „Podstawowe dane z zakresu ochrony zdrowia” (za lata 2007–2009). Wynika z nich, że pod koniec 2014 roku w Polsce było 1 605 żłobków. Oprócz tego działało 348 klubów dziecięcych i 99 oddziałów żłobkowych.

Daje to łącznie 2 052 placówki opieki instytucjonalnej nad najmłodszymi dziećmi. Oznacza to, że w ciągu 7 lat rządów Donalda Tuska przybyło 1 201 żłobków i oddziałów żłobkowych (wzrost o ok. 239 proc.) oraz 1 549 żłobków, klubów dziecięcych i oddziałów żłobkowych (wzrost o ok. 308 proc.).

Liczba miejsc w żłobkach wzrosła ponad dwukrotnie

Nieco inne dane dotyczące ośrodków opieki znajdziemy w publikowanych przez Radę Ministrów sprawozdaniach z realizacji ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3. Nie liczy się w tym przypadku oddziałów żłobkowych. Przy uwzględnieniu samych żłobków i klubów dziecięcych liczba placówek wzrosła do 2014 roku o 450 proc., a do 2015 roku – o 549 proc.

Nieznacznie różniące się dane GUS publikuje również w Banku Danych Lokalnych, jednak dopiero od 2012 roku. Pod koniec 2015 roku odnotowano w tej bazie 1 874 żłobki, 61 oddziałów żłobkowych oraz 387 klubów dziecięcych. 

Pod koniec 2007 roku na dzieci czekało 26,9 tys. miejsc w żłobkach. Pod koniec rządów Donalda Tuska liczba miejsc w żłobkach wzrosła do 65 tys. (wzrost o 142 proc.). Natomiast pod koniec rządów PO-PSL liczba miejsc wyniosła 75,7 tys. (wzrost o ok. 181 proc.).

Za rządów PiS liczba żłobków dalej rosła

Z najnowszego sprawozdania z realizacji ustawy o opiece nad dziećmi wynika, że pod koniec 2021 roku działało w Polsce 4 270 żłobków (w tym 1 071 publicznych) oraz 831 klubów dziecięcych. 

Oznacza to, że liczba placówek opieki wzrosła o 2 681 placówek (ok. 111 proc.) względem 2015 roku, gdy władzę przejęło Prawo i Sprawiedliwość. Podobne wnioski wypływają z danych Banku Danych Lokalnych – wzrost liczby placówek o 2 741 (ok. 121 proc.).

Więcej informacji o żłobkach powstających za rządów PiS znajdziesz w jednej z naszych analiz.