Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.

Dziś poświęcimy uwagę faktoidowi dotyczącemu „lepszej” kolejności picia napojów alkoholowych. Czy rozsądniej jest spożywać najpierw trunki słabsze, a potem mocniejsze, czy na odwrót?

Najprostsza zasada: mniej alkoholu to mniejszy kac

Można się spotkać ze stwierdzeniem, że pijąc napoje od najsłabszych (np. typowe piwo) do najmocniejszych (np. wino, wódka) zmniejszymy ryzyko i/lub intensywność negatywnych skutków zatrucia etanolem, czyli tzw. kaca. Czy tak rzeczywiście jest?

W tym miejscu warto jednak zaznaczyć, że mechanizm rozwoju kaca nie jest w pełni wyjaśniony. Uczeni podają, że złe samopoczucie po wypiciu alkoholu wynika m.in. z:

• odwodnienia,
• bezpośredniego toksycznego działania etanolu na organizm,
• zaburzeń układu hormonalnego,
• dysfunkcji układu odpornościowego.

Jednak nadal brakuje rozstrzygającej teorii, która wyjaśniałaby, dlaczego ok. jedna czwarta – a według niektórych badań nawet jedna trzecia – osób zdaje się nie doświadczać tych przykrych konsekwencji. Przyczyna leży prawdopodobnie we wspólnym działaniu czynników genetycznych, środowiskowych (np. dieta, częstotliwość spożywania alkoholu) i fizjologicznych (chociażby masa ciała).

Nawet osoby niepredysponowane do kaca mogą odczuwać jego skutki, gdy przekroczą pewną dawkę alkoholu

Z tego wynika, że dla większości populacji sprawdza się zasada: im więcej wypijesz, tym gorsze będzie twoje samopoczucie. Nie dotyczy to jednak wszystkich. Badania przeprowadzone w 2012 roku wykazały, że ta sama ilość spożytego alkoholu może doprowadzać do bardzo różnej intensywności przykrych doznań. Czyli część osób doświadczy kaca, a część nie – mimo że wypiją tyle samo.

Z drugiej strony analiza przeprowadzona w 2010 roku wskazuje, że nawet osoby, które są mniej predysponowane do kaca, zwiększają ryzyko jego wystąpienia, jeśli przekroczą pewną dawkę spożytego etanolu. Autorzy tego badania zwrócili uwagę na jeszcze jedną kwestię.

Najważniejsze jest sumaryczne spożycie alkoholu, ale kolejność picia może mieć pewne znaczenie

Wróćmy jednak do kolejności picia napojów alkoholowych. W 2019 roku uczeni z University of Cambridge przeprowadzili badania, które miały rozstrzygnąć tę wątpliwość. Sprawdzili, czy objawy kaca są mniej dotkliwe, gdy pije się najpierw słabszy napój alkoholowy, czy wtedy, gdy zaczyna się imprezę od mocniejszego trunku.

Okazało się, że kolejność spożycia nie miała istotnego wpływu na intensywność kaca. Decydowała sumaryczna ilość przyjętego etanolu.

Z badań przeprowadzonych w 2012 roku wynika, że wraz ze wzrostem stężenia etanolu we krwi spada zdolność prawidłowego oszacowania własnego upojenia. Oznacza to, że osoby, które są tylko pod nieznacznym wpływem alkoholu, wyżej oceniają jego zawartość we krwi. Natomiast ci, którzy mają za sobą wiele drinków, deklarują wysoką trzeźwość.

Pozostawienie na koniec wieczoru najsłabszych trunków może być rozsądną taktyką

Mniej adekwatna ocena własnego stanu i większa dysfunkcja kory przedczołowej sprawiają, że, będąc w stanie większego upojenia, mniej rozważnie podchodzimy do dalszego picia alkoholu, podaje Stephen Bright.

Powyższe stanowisko przemawia za tym, że rozsądniejszy sposób picia alkoholu to: od napojów najmocniejszych do najsłabszych. Należy jednak pamiętać, że jest to tylko jedna wypowiedź specjalisty, a nie np. konkluzja z zakrojonych na szeroką skalę badań.

Werdykt na temat faktoidu: trzy wnioski

Wnioski na temat tego faktoidu są zatem trzy. Po pierwsze, żadna ilość alkoholu nie jest zdrowa. Po drugie, na intensywność kaca wpływa przede wszystkim wielkość spożycia, a nie kolejność pitych drinków. Zatem najprostszy sposób uniknięcia przykrych konsekwencji to po prostu redukcja przyjmowanej dawki alkoholu. I wreszcie po trzecie, ostatnią część imprezy lepiej zarezerwować na słabsze trunki niż na te mocniejsze.