Analiza w pigułce

W ostatnim czasie w sieci (1, 2, 3) wiele mówi się o środkach przyznawanych przez Agencję Stanów Zjednoczonych ds. Rozwoju Międzynarodowego (ang. United States Agency for International Development, USAID) – czyli agencję rządu Stanów Zjednoczonych, która zajmuje się administrowaniem cywilną pomocą zagraniczną. Ta organizacja odpowiadała za ponad połowę całej pomocy zagranicznej udzielanej przez USA. Wspierała m.in. organizacje pozarządowe, pomoc humanitarną oraz niezależne media w ponad 100 krajach.

W styczniu Donald Trump ogłosił gruntowne zmiany w USAID. Jego administracja zamroziła na 90 dni finansowanie pomocy rozwojowej. W tym czasie zostanie przeprowadzony przegląd, który zdecyduje które z tysięcy projektów będą nadal otrzymywać pieniądze. Elon Musk, szef Departamentu Wydajności Rządu, zapowiedział zamknięcie USAID i przejęcie jej projektów przez Departament Stanu. W związku z tym, że temat wzbudza wiele emocji, pojawia się przestrzeń do rozpowszechniania fałszywych informacji. Jedna z takich informacji dotyczy środków przyznanych amerykańskim gwiazdom.

Na Facebooku (1, 2) i na TikToku możemy trafić na posty, w których przeczytamy, że wizyty celebrytów w Ukrainie były finansowane ze środków USAID. Jak pisze jeden użytkownik Facebooka [pisownia oryginalna]: „USAID zapłaciło Benowi Stillerowi 4 miliony dolarów za zrobienie tych zdjęć z Zełenskim. Zresztą całe Pedowood brało kasę, pojawiając się tam przez obrotowe drzwi. Tylko frajerstwo lepiło się do pajaca za darmo”.

Źródło: Facebook, 06.02.2025

Z komentarzy pod wpisami (1, 2) wynika, że niektórzy uwierzyli w podawaną dezinformację. Pod jednym postem pojawiły się antysemickie komentarze, nawiązujące do tożsamości religijnej prezydenta Ukrainy Wołodomyra Zełeńskiego i aktora Bena Stillera [pisownia oryginalna]: „Ożesz. Ich rasa zawsze przeciw nam”.

Czy Ben Stiller otrzymał środki z USAID na wyjazd do Ukrainy?

Doniesienia o tym, że aktorzy i aktorki otrzymali miliony dolarów od USAID na wyjazd do Ukrainy, zaczęły się pojawiać po tym, jak w sieci pojawił się film ze znakiem wodnym E! News. Przyjrzymy się bliżej temu, kto stoi za tym materiałem.

Źródło: X.com, 05.02.2025

Jak się okazuje, ten materiał jest sfabrykowany – organizacja factcheckingowa Lead Stories otrzymała od portalu E! News komentarz w tej sprawie. „Film nie jest autentyczny i nie pochodzi ze strony E! News” – przyznała redakcja. To oznacza, że ktoś podszył się pod redakcję i w jej imieniu próbował opublikować ten materiał na temat środków z USAID.

Niezależny rosyjski portal informacyjny Agentstvo (pl. Agencja) ustalił, że film został stworzony przez grupę dezinformacyjną Kremla – o nazwie Matrioszka. Według francuskiego Sekretariatu Generalnego Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa grupa ta zajmuje się rozprzestrzenianiem fake newsów wśród zachodnich użytkowników mediów społecznościowych. Także ukraińskie służby twierdzą, że to Rosjanie są odpowiedzialni za tę dezinformację. Porucznik Andrij Kowalenko, szef Centrum Zwalczania Dezinformacji w Ukrainie, opublikował post na Telegramie, w którym obstaje, że film stworzyły rosyjskie służby.

Ben Stiller zaprzecza, że dostał pieniądze od USAID

Aktor Ben Stiller, będący jednym z głównych celów ataków, stanowczo zaprzeczył, że jego wizytę w Ukrainie sfinansowała USAID. Jak napisał w serwisie X:

These are lies coming from Russian media. I completely self-funded my humanitarian trip to Ukraine. There was no funding from USAID and certainly no payment of any kind.

💯 percent false. https://t.co/EFBPmrFQJ6

— Ben Stiller (@BenStiller) February 5, 2025

Celebryci odwiedzili Ukrainę w ramach współpracy z ONZ lub na własny koszt

We wpisach na platformach społecznościowych wymieniono też innych aktorów i aktorki, którzy rzeczywiście odwiedzili Ukrainę w czasie wojny (1, 2), ale żadne z nich nie dostało na to pieniędzy z USAID. Niektórzy z nich, jak Angelina Jolie i Orlando Bloom, wyjechali w ramach współpracy z Organizacją Narodów Zjednoczonych. Według wytycznych ONZ dotyczących tego programu:

Pozostali celebryci wymienieni w materiale, jak Sean Penn i Jean-Claude Van Damme, odwiedzili Ukrainę na własny koszt.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!