Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
Podziemne miasto pod piramidą? Wcale go nie odkryto
Autorzy badania wywołali poruszenie, gdy stwierdzili, że pod piramidami w Gizie znajduje się „ogromne podziemne miasto”. Sprawdziliśmy, co mówią eksperci, i zweryfikowaliśmy narracje, które dotarły do polskiego internetu.

Podziemne miasto pod piramidą? Wcale go nie odkryto
Podziemne miasto pod piramidą? Wcale go nie odkryto
Autorzy badania wywołali poruszenie, gdy stwierdzili, że pod piramidami w Gizie znajduje się „ogromne podziemne miasto”. Sprawdziliśmy, co mówią eksperci, i zweryfikowaliśmy narracje, które dotarły do polskiego internetu.
Analiza w pigułce:
- W mediach społecznościowych pojawiły się wpisy (1, 2, 3) informujące, że pod piramidą Chefrena odkryto rozległy kompleks podziemnych struktur. Niektórzy użytkownicy Facebooka twierdzili, że odkrycie wskazuje na pozaziemskie pochodzenie piramid.
- Wyniki badania, na które powołują się autorzy wpisów, nie zostały opublikowane w żadnym recenzowanym czasopiśmie. Eksperci podważają jego wiarygodność i wskazują na ograniczenia technologii radarowej oraz na brak niezależnego potwierdzenia.
Od lat odróżniamy fałsz od prawdy. Pomóż nam działać dalej: przekaż 1,5% podatku Demagogowi! Wpisz w PIT: KRS 0000615583
Piramidy w Gizie to jedne z najbardziej znanych zabytków na świecie. Te ogromne grobowce egipskich faraonów od lat stanowią obiekt badań naukowych. Starożytne budowle są też jednak częstym tematem teorii spiskowych dotyczących zaginionych cywilizacji, utraconych technologii oraz istot pozaziemskich. W mediach społecznościowych pojawiły się posty (1, 2, 3), w których przeczytamy między innymi, że: „pod piramidą Chefrena odkryto rozległy kompleks podziemnych struktur” oraz że [pisownia oryginalna]: „Odkrycie to może zmienić nasze spojrzenie na starożytny Egipt, a nawet – zdaniem niektórych – świadczyć o dawnej interwencji pozaziemskiej cywilizacji”. Źródłem tych doniesień jest konferencja prasowa zespołu amatorskich archeologów, której nagranie opublikowano na YouTubie 22 marca 2025 roku.
Wpisy (1, 2, 3) rozpowszechniające fałszywe informacje osiągnęły dużą popularność, na przykład jeden z nich został polubiony przez blisko tysiąc użytkowników. Niektóre z komentarzy zamieszczonych pod wpisami (1, 2, 3) sugerują, że ich autorzy uwierzyli w podawaną dezinformację. Jedna osoba napisała [pisownia oryginalna]: „[…] od początku było wiadomo że nikt nie buduje takich konstrukcji jako grobowca”. Znalazły się jednak też głosy sceptyczne wobec badania i zbudowanej wokół niego narracji [pisownia oryginalna]: „nie jest to potwierdzone innymi metodami a i »wiedza « tych badaczy daje wiele do życzenia”.
Czy pod piramidami coś znaleziono?
Niektóre z wpisów odnoszą się do źródła doniesień, którym miało być badanie przeprowadzone przez Khafre Project – jest to rzekoma misja archeologiczna. Jak podają analitycy Snopes, „[…] nie istnieje [ona – przyp. Demagog] poza kanałem YouTube osoby o imieniu Nicole Ciccolo, która często publikuje niepotwierdzone teorie na temat piramid”.
Wspomniane badanie miało polegać na wykorzystaniu urządzeń radarowych do stworzenia obrazów o wysokiej rozdzielczości przedstawiających przestrzenie pod piramidami. W podobny sposób mapuje się głębiny oceanów. Na konferencji prasowej autorzy badania ogłosili, że odkryli pod piramidą Chefrena pionowe szyby, spiralne schody, kanały przypominające rurociągi systemu wodnego i inne struktury na głębokościach sięgających 600 metrów pod powierzchnią [czas nagrania 6:00]. Jak podaje serwis Euronews, spekulowali również, że: „gdy [w przyszłości – przyp. Demagog] powiększymy obrazy, okaże się, że pod nimi znajdziemy coś, co będziemy mogli opisać jedynie jako prawdziwe podziemne miasto”.
Corrado Malanga i Filippo Biondi, badacze występujący na konferencji prasowej, opublikowali artykuł na temat swojej pracy z wykorzystaniem radaru do eksploracji piramidy w Gizie już w 2022 roku. Wiele tez przedstawianych na wystąpieniu to powtórzenie teorii opisanych w tej pracy. W tekście artykułu znaleźliśmy podobne opisy podziemnych struktur i przypuszczenia dotyczące pozaziemskiego pochodzenia zabytków.
Warto zauważyć, że wyniki tego badania nie zostały opublikowane w żadnym czasopiśmie naukowym. Oznacza to, że wnioski autorów nie przeszły procesu recenzji, a efekty ich pracy nie zostały potwierdzone przez niezależnych badaczy.
Zdaniem ekspertów pod piramidami nie ma zaginionego miasta
Doniesienia zostały zweryfikowane przez analityków portalu Snopes. Jak zauważyli, przedstawiane teorie przypominają faktyczne odkrycia z 2024 roku, dokonane przez japońskich archeologów w pobliżu piramid w Gizie. To badanie dotyczyło jednak bardzo płytkich struktur, a nie zaginionego miasta sięgającego 600 metrów pod ziemią, o którego istnieniu przekonuje zespół „Khafre Project”. Prof. Lawrence Conyers, ekspert w dziedzinie radiologii archeologicznej, w rozmowie z Daily Mail stwierdził, że technologia wykorzystana w tym badaniu nie jest w stanie penetrować tak głęboko oraz że spekulacje na temat podziemnego miasta są „ogromną przesadą”. Nie wykluczył możliwości, że znacznie mniejsze struktury faktycznie mogą się znajdować pod piramidami.
Egypt Independent cytuje Husseina Bassira, archeologa i byłego dyrektora generalnego obszaru piramid w Gizie, który stwierdził, że:
„Każde prawdziwe odkrycie naukowe w dziedzinie archeologii musi zostać najpierw opublikowane w wiarygodnym czasopiśmie naukowym po starannej recenzji ekspertów […]. To, co się tutaj wydarzyło, było jedynie konferencją prasową i komunikatem prasowym, bez artykułu naukowego opublikowanego w jakimkolwiek szanującym się czasopiśmie i bez oficjalnego ogłoszenia ze strony egipskiego Ministerstwa Turystyki i Starożytności lub Najwyższej Rady Starożytności”.
Przekaż nam 1,5% podatku!
Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter