Obalamy fałszywe informacje pojawiające się w mediach społecznościowych oraz na portalach internetowych. Odwołując się do wiarygodnych źródeł, weryfikujemy najbardziej szkodliwe przykłady dezinformacji.
Ten artykuł ma więcej niż 3 lata. Niektóre dane mogą być nieaktualne. Sprawdź, jak zmieniała się metodologia i artykuły w Demagogu.
Polska Akcja Banerowa – fake newsy o szczepionkach
Banery i telebimy zawierają dezinformujące treści na temat szczepień przeciw COVID-19.
Ten artykuł ma więcej niż 3 lata. Niektóre dane mogą być nieaktualne. Sprawdź, jak zmieniała się metodologia i artykuły w Demagogu.
Polska Akcja Banerowa – fake newsy o szczepionkach
Banery i telebimy zawierają dezinformujące treści na temat szczepień przeciw COVID-19.
Polska Akcja Banerowa przyciągnęła uwagę za sprawą banerów i telebimów, na których szczepionki przeciw COVID-19 przedstawia się jako nieprzebadane i niebezpieczne preparaty. Te fałszywe przekazy pojawiały się w polskich miastach, jak i w internecie. Na licznie wywieszanych i udostępnianych w sieci grafikach widniały treści głoszące: „ODSZCZEP SIĘ”, a poniżej dodawano cytat osób znanych z antyszczepionkowych poglądów, mający zniechęcić odbiorców do szczepień przeciw COVID-19.
Profil Polskiej Akcji Banerowej polubiło ponad 4 tys. osób, a pod każdym postem, w którym przedstawiano zdjęcia banerów w różnych miastach, pojawiało się nawet kilkadziesiąt reakcji. Reakcje były w większości pozytywne: wyrażano w nich poklask dla prowadzonych działań, mimo że treści na banerach nie są potwierdzone żadnymi wynikami badań.
Na wszystkich banerach umieszczano cytaty osób znanych z podważania zagrożenia epidemicznego oraz bezpodstawnego krytykowania szczepionek przeciw COVID-19. Osoby te to: Zbigniew Hałat, Ewelina Gierszewska – lekarze, którzy są zrzeszeni w Polskim Stowarzyszeniu Niezależnych Lekarzy i Naukowców, czyli w stowarzyszeniu, które promuje niesprawdzone i sprzeczne z nauką treści na temat szczepień przeciw COVID-19. Wypowiedzi na banerach były również autorstwa: Judy Mikovits, która była jedną z pierwszych osób uznających, że pandemia jest spiskiem; Lee Merritt, która twierdzi m.in., że szczepionki są bronią biologiczną, ku czemu nie ma żadnych podstaw; a także Davida Martina, który podziela poglądy wymienionych osób.
Banery i telebimy o rzekomo niedostatecznym poziomie przetestowania szczepień przeciw COVID-19
Banery i telebimy Polskiej Akcji Banerowej sugerowały lub wskazywały bezpośrednio, że szczepionki przeciw COVID-19 nie są tak dobrze znane i nie zostały właściwie przebadane, czemu jednak przeczy sama dostępność wyników badań świadczących o bezpieczeństwie i skuteczności szczepionek, które zaprezentowano przed ich dopuszczeniem na rynek. Zatem banery i telebimy głosiły błędnie, że: szczepionki to terapia genowa, leki biologiczne lub eksperyment medyczny.
Fałszywa informacja:
„W tym przypadku mamy do czynienia z preparatem terapii genowej”.
Szczepionki przeciw COVID-19 bazują na rozwiązaniach podobnych do terapii genowych, jednak – co bardzo ważne – same w sobie nie działają jak terapia genowa. W rozmowie z nami profesor Agnieszka Szuster-Ciesielska o specjalizacji wirusologicznej i immunologicznej zwraca uwagę, że terapia genowa polega na wymianie lub wyłączeniu genu, który w organizmie nie funkcjonuje w sposób prawidłowy, w co nie wpisują się szczepionki przeciw COVID-19. We wpisie na Facebooku profesor podała, że na tej zasadzie leczy się natomiast choroby takie jak: mukowiscydoza, hemofilia A i B, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, SCID, rodzinna hipercholesterolemia, fenyloketonuria i anemia sierpowata. Jednakże w przypadku szczepionek przeciw COVID-19 żaden gen/składnik nie jest włączany do materiału genetycznego, a składniki szczepionki są szybko degradowane przez organizm, więc o terapii genowej w jej klasycznym sensie nie może być mowy. Co istotne: „ponieważ mRNA jest materiałem genetycznym, szczepionki mRNA można traktować jako terapię opartą na genetyce, ale są one klasyfikowane jako szczepionki i nie mają na celu zmiany genów” – tłumaczy dr Adam Taylor w rozmowie z Reuters Fact-Check.
Szczepionki przeciw COVID-19 tak jak pozostałe szczepionki różnią się od leków tym, że mają za zadanie zapobiegać chorobom, a nie leczyć je. Nazywanie ich eksperymentalnymi jest niezgodne z prawdą, ponieważ określenie „eksperymentu medycznego” jest zarezerwowane dla nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod leczniczych lub profilaktycznych oraz badań klinicznych, które odbywają się przed zarejestrowaniem leku. Dostępne obecnie szczepionki przeciw COVID-19 zostały dopuszczone warunkowo na podstawie badań klinicznych, które potwierdziły ich skuteczność i bezpieczeństwo, oraz zostały zarejestrowane. Dopuszczenie szczepionek do obrotu w ramach warunkowego pozwolenia nie wpisuje się w świetle prawa w definicję eksperymentu, co wielokrotnie wyjaśnialiśmy w naszych analizach oraz w raporcie pt. „Cała prawda o szczepieniach na COVID-19”.
Fałszywa informacja:
„Warunkiem eksperymentu medycznego jest wyrażenie na niego świadomej zgody”.
Faktem jest, że etycznym warunkiem wzięcia udziału w eksperymencie medycznym jest wyrażenie na niego świadomej zgody pacjenta. Niemniej jednak osadzanie tego przekazu w kontekście szczepionek przeciw COVID-19 oraz nazywanie preparatów (co wspomniano przy okazji wcześniejszego baneru) „eksperymentalnymi” jest niezgodne z prawdą, ponieważ określenie „eksperymentu medycznego” jest przeznaczone dla nowych lub tylko częściowo wypróbowanych metod leczniczych lub profilaktycznych oraz badań klinicznych, które odbywają się przed zarejestrowaniem leku.
Banery i telebimy przedstawiające szczepionki przeciw COVID-19 jako broń przeciw ludziom
Niektóre z banerów Polskiej Akcji Banerowej miały za zadanie przedstawić szczepionki przeciw COVID-19 jako śmiertelne zagrożenie – narzędzie, które będzie produkować patogen lub wywoływać chorobę. Informacje te nie są zgodne z żadnym naukowym źródłem. Takie fałszywe przekazy wskazywały na to, że szczepionki zawierają syntetyczny patogen wstrzykujący chorobę, powodują wytwarzanie się patogenu w organizmie lub są trucizną.
Fałszywa informacja:
„To jest syntetyczny patogen (…). Dosłownie wstrzykuje się chorobę”.
Nie można „dosłownie” wstrzykiwać choroby, ponieważ patogen nie jest chorobą, lecz może ją ewentualnie wywoływać, co jednak nie ma miejsca w przypadku szczepionek przeciw COVID-19. Obecnie dostępne szczepionki przeciw COVID-19 dzielą się na dwie grupy: szczepionki mRNA i szczepionki wektorowe. Te pierwsze w swoim składzie nie zawierają żadnego patogenu, lecz mRNA, które „instruuje” komórki, jak tymczasowo wytwarzać wybraną część białka koronawirusa SARS-CoV-2, przeciwko któremu ma zostać wykształcona odpowiedź immunologiczna. Z kolei szczepionki wektorowe zawierają zmodyfikowanego i niegroźnego dla człowieka adenowirusa, który przekaże komórkom „instrukcję”, działającą na analogicznej zasadzie co w przypadku szczepionek mRNA. Żadna z nich nie wywołuje więc choroby.
Założenie, że szczepionki przeciw COVID-19 nie są szczepionkami, lecz „fabryką patogenów”, jest błędne, ponieważ przy użyciu szczepionek przeciw COVID-19 nie można wytworzyć żadnego patogenu ani w przypadku szczepionek mRNA, ani w przypadki szczepionek wektorowych. Centers for Control and Diseases Prevention (CDC) wskazuje, że zaszczepieni nie mogą wytwarzać patogenu, a w konsekwencji i rozpowszechniać rzekomo wytwarzanego tworu. Nie ma badań i wiarygodnych przesłanek, które świadczyłyby o tym, że jest inaczej, stąd też informacja z banerów nie może być uznana za prawdziwą.
Szczepionki przeciw COVID-19 nie są żadną trucizną, lecz preparatami, które chronią przed zachorowaniami na COVID-19 i ciężkim przebiegiem choroby w razie ewentualnego rozwinięcia się choroby. Z definicji głównym celem szczepionek jest ochrona przed zachorowaniem i ciężkim przebiegiem choroby, w co wpisują się szczepionki przeciw COVID-19 i czego dowiedziono na podstawie badań. Z kolei broń binarna to broń chemiczna składająca się z pocisku zawierającego dwie oddzielne substancje, które mieszają się w celu wytworzenia śmiertelnego środka po wystrzeleniu pocisku. Żaden z elementów definicji broni binarnej nie odnosi się do szczepionek. Takie przekazy to częsty element niczym niepotwierdzonych teorii spiskowych, których celem jest przedstawianie szczepionek w negatywnym świetle.
Podsumowanie
Fałszywe treści na temat szczepień przeciw COVID-19 obejmują często różne spektrum zarzutów, co można zaobserwować na podstawie treści zebranych w ramach naszego zestawienia fałszywych informacji o szczepieniach. Wiele z nich to proste i bardzo sugestywne przekazy, np. o tym, że szczepienia nie zostały wystarczająco przebadane. Niektóre zaś odznaczają się wyrazistymi formami, np. o rzekomym stosowaniu broni biologicznej. Przekazy pojawiające się na banerach i telebimach Polskiej Akcji Banerowej łączą te dwa ujęcia.
Z wiarygodnymi informacjami na temat szczepionek na COVID-19 można zapoznać się na stronach Światowej Organizacji Zdrowia, Amerykańskiego Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, Europejskiej Agencji Leków, a także w białej księdze pt. „Szczepienia przeciw COVID-19. Innowacyjne technologie i efektywność”, opracowanej przez inicjatywę Nauka Przeciw Pandemii.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter