FAKE NEWS W PIGUŁCE

30 sierpnia 2023 roku na Facebooku opublikowano film, który miał przedstawiać prawdę „o wojnie z Rosją i Ukrainą”. Na nagraniu poinformowano, że m.in. USA, CIA i inne międzynarodowe organizacje sterowały wydarzeniami w Ukrainie, ponieważ miały na celu doprowadzenie do zniszczenia tego państwa. „Grupy ekstremistyczne kultywowane przez CIA, wspierane przez Departament Stanu USA i wykorzystywane przez IMF do doprowadzenia Ukrainy do zniszczenia” (czas nagrania 0:46) – słyszymy na początku.

Wskazywano na rzekomo odgórnie zaplanowane obalenie Wiktora Janukowycza po tym, jak jego rząd nie zgodził się na podpisanie umowy stowarzyszeniowej z Unią Europejską: „w dzisiejszym skorumpowanym świecie nie możesz powiedzieć nie IMF […] wysoce zorganizowana rewolucja kolorowa została natychmiast zastosowana przeciw Janukowyczowi” (czas nagrania 1:18). Jednak w poście pojawiło się również kilka innych popularnych teorii spiskowych i fałszywych doniesień, np. o rzekomym zerwaniu obietnicy NATO, która miała gwarantować Rosji nierozszerzanie się Paktu na wschód od Niemiec (czas nagrania 4:42), czy o tym, że Federacja Rosyjska prowadzi w Ukrainie akcję „denazyfikacji” (czas nagrania 5:30).

Źródło: www.facebook.pl

Post w krótkim czasie od publikacji zdobył prawie 2 tys. reakcji, a dołączony do niego film obejrzano ponad 95 tys. razy. Wśród blisko 60 komentarzy odnajdujemy liczne głosy osób, które uwierzyły w rzekome spiski globalistów. „Tak niestety jest, z tymi rządzącymi obecnie. Ale nadzieja jest, że Pan Bóg obroni ludzi, od tych wszystkich zasadzek misternie organizowanych przez globalistów, dla ich własnych niecnych celów” – czytamy. 

W innym miejscu napisano: „W mojej ocenie ludzie już zdążyli się przyzwyczaić do tego co się dzieje na Ukrainie. […] Dla tego pojawiają się rozwiązania. BRICS i NATO nowa zimna / gorąca wojna. W tym świecie rządzonym przez satanistów jednym z narzędzi kontroli jest budowanie dwóch przeciwstawnych obozów, które się ścierają […]”.

Czy CIA planowało zniszczenie Ukrainy? Nie ma na to dowodów 

Na początku nagrania informuje się, że amerykańska Centralna Agencja Wywiadowcza (CIA) była związana z działaniami ukraińskich nazistów: „Po [drugiej – przyp. Demagog] wojnie CIA pomógł ukraińskim nazistom uniknąć procesów norymberskich i rozpoczęli z nimi współpracę na terenie Ukrainy” (czas nagrania 0:18). Działania te miały w rezultacie doprowadzić do powstania ukraińskich grup „ekstremistycznych”, takich jak „Swoboda, Trójząb i Prawy Sektor” (czas nagrania 0:36). Grupy miały być wspierane m.in. przez USA czy Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), a ich celem miało być doprowadzenie do upadku Ukrainy: „Grupy ekstremistyczne kultywowane przez CIA, wspierane przez Departament Stanu USA i wykorzystywane przez IMF do doprowadzenia Ukrainy do zniszczenia” (czas nagrania 0:46).

Za wojnę w Ukrainie odpowiedzialna jest Federacja Rosyjska. Rosja od dłuższego czasu ingerowała w wewnętrzne sprawy Ukrainy, a od 2014 roku podejmowała się działań zbrojnych na wschodzie kraju. Co więcej, to Władimir Putin podjął decyzję o pełnoskalowej inwazji na Ukrainę, co ogłosił w swoim przemówieniu z lutego 2022 roku. Nie ma przesłanek do tego, aby twierdzić, że ukraińskie ugrupowania działają w celu zniszczenia Ukrainy, a ich zleceniodawcami są Stany Zjednoczone czy jakaś organizacja międzynarodowa. 

Unia Europejska i Sekretarz Generalny Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) stwierdzili, że rosyjskie wojska – przekraczając granicę z Ukrainą – naruszyły zapisy Karty Narodów Zjednoczonych. Działania Rosji wpisują się w definicję agresji zapisanej w art. 1 Rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ, co dokładnie przeanalizowaliśmy w innym artykule.

Działania CIA z czasów zimnej wojny nie są dowodem na tajny spisek USA

Omawiane fragmenty facebookowego filmu prawdopodobnie odwołują się do odtajnionych akt CIA, które dotyczyły zaangażowania amerykańskiej agencji w relacjach z ukraińskimi nazistami podczas zimnej wojny. Należy podkreślić, że dokumenty te w żaden sposób nie dowodzą, że Stany Zjednoczone czy jakiekolwiek inne organizacje brały udział w tajnym spisku dążącym do zniszczenia Ukrainy. W celu zrozumienia, dlaczego zdecydowano się na współpracę z konkretnymi osobami, należy wspomnieć o kilku faktach.

W 2010 roku, na podstawie odtajnionych dokumentów CIA, pod nadzorem Narodowych Archiwów USA przygotowano raport „Hitler’s Shadow: Nazi War Criminals, US Intelligence, and the Cold War” (z ang. „Cień Hitlera: nazistowscy zbrodniarze wojenni, wywiad USA i zimna wojna”). W rozdziale piątym poruszono temat kolaboracji pomiędzy ukraińskimi nacjonalistami a CIA (s. 73).

Na szczególną uwagę zasługuje sekcja poświęcona Mykole Łebedowi – jednemu z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i współodpowiedzialnemu za liczne zbrodnie na ludności (s. 74). Po drugiej wojnie światowej Łebed był chroniony przez amerykańską agencję, ponieważ zaangażowano go w działania wywiadowcze skierowane przeciw ZSRR (s. 85-91). Zgodnie z informacjami zawartymi w raporcie, współpraca CIA i Mykoła Łebeda trwała przez cały okres zimnej wojny (s. 85). 

W jednym z odtajnionych dokumentów podjęto próbę wyjaśnienia, dlaczego CIA zdecydowało się rozwijać współpracę z wybranymi osobami:

Wiktor Janukowycz nie został obalony przez tajne zachodnie organizacje 

W omawianym filmie pojawia się informacja, że Wiktor Janukowycz odrzucił umowę stowarzyszeniową z Unią Europejską w 2013 roku, co sprawiło, że zachodnie organizacje postanowiły się go pozbyć. Jak można usłyszeć: „kiedy Janukowycz pokonał wspieranego przez NATO Juszczenko w wyborach w 2010 roku, na jego rząd wywierano presję na podpisanie umowy stowarzyszeniowej z UE przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy […] Janukowycz odrzucił ich ofertę, a w dzisiejszym skorumpowanym świecie nie możesz powiedzieć „nie” IMF […] wysoce zorganizowana rewolucja kolorowa została natychmiast zastosowana przeciw Janukowyczowi” (czas nagrania 0:54). 

Twierdzenie, jakoby odsunięcie Wiktora Janukowycza od władzy było zorganizowanie przez różne organizacje, np. CIA czy rząd USA, jest elementem teorii spiskowych, które pojawiają się w sieci od ok. 2014 roku. Z tego względu serwis factcheckingowy Politifact przeanalizował twierdzenie, jakoby Stany Zjednoczone miały wydać 5 mld dolarów na podżeganie do protestów na Majdanie, co rzekomo miałoby dowodzić ingerencji. Fact-checkerzy nie znaleźli wiarygodnych dowodów na przytoczone tezy. 

Odrzucenie umowy stowarzyszeniowej z UE – jak było naprawdę?

Rzeczywistymi powodami odrzucenia przez Ukrainę umowy stowarzyszeniowej z UE w czasie rządów Janukowycza było m.in. połączenie rosnącej presji ze strony władz rosyjskich z trudną sytuacją wewnętrzną kraju – głównie gospodarczą. Tę sytuację w 2013 roku opisał Ośrodek Studiów Wschodnich (OSW):

W połowie 2012 roku w Ukrainie rozpoczęła się recesja gospodarcza. W celu stabilizacji trudnej sytuacji w kraju ukraiński rząd liczył na uruchomienie nowego kredytu z Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF) w wysokości ok. 15 mld dolarów. Otrzymanie wsparcia zostało jednak obarczone szeregiem warunków. Jak czytamy na stronie OSW, było to m.in. żądanie „podniesienia o 40 proc. cen gazu dla odbiorców indywidualnych oraz ograniczenie wydatków budżetowych”. Przyjęcie tych warunków oznaczałoby dla rządu Janukowycza „konieczność przeprowadzenia bolesnych cięć socjalnych w okresie przedwyborczym”.

Co istotne, w wyniku rezygnacji rządu Ukrainy z podpisania umowy stowarzyszeniowej z UE doszło do wybuchu protestów na kijowskim Majdanie, zainicjowanym przez proeuropejskie środowiska Ukraińców. W demonstracjach wzięło udział ok. 2-3 mln osób.

Początkowo ich celem było m.in. zmuszenie rządzących do podpisania porozumienia z UE, a w późniejszym czasie – obalenie reżimu Wiktora Janukowycza, którego odsunięto od władzy w lutym 2014 roku. Po zmianie rządu strona ukraińska zaakceptowała warunki kredytu ratunkowego i pod koniec kwietnia IMF zdecydował o przyznaniu pomocy Ukrainie, wymagając m.in. podjęcia działań zwalczających korupcję.

NATO złamało obietnice dane Rosji? To nieprawda – takich obietnic nie było

W facebookowym nagraniu słyszymy również, że NATO złamało obietnice dane Rosji w latach 90. ubiegłego wieku: „Putin pytał przez 20 lat o gwarancję bezpieczeństwa dla Rosji i te gwarancje obejmują zakaz dalszej ekspansji NATO na wschód, co zostało obiecane Gorbaczowowi w 1990 roku […] a mimo to NATO wciąż przesuwa się do samych granic Rosji” (czas nagrania 4:42). 

Twierdzenia, jakoby Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego (NATO) zdradziła Rosję przez złamanie obietnicy nierozszerzania się na wschód, stanowią jedną z głównych narracji propagandowych rosyjskich działań dezinformacyjnych. Źródła wspomnianego mitu upatrywać można w negocjacjach Wschód – Zachód dotyczących zjednoczenia Niemiec, przed podpisaniem Traktatu o ostatecznym uregulowaniu w odniesieniu do Niemiec z 12 września 1990 roku.

Jak czytamy na stronie NATO:

Żadne postanowienia dotyczące obietnicy nierozszerzania granic NATO na wschód od Niemiec nie zostały zapisane w treści tego traktatu. Co ważne, w tamtym momencie Związek Radziecki wciąż istniał, a Układ Warszawski pozostawał w mocy.

Jak czytamy na stronie NATO, ówcześni politycy nie wyobrażali sobie, że w przyszłości mogłoby dojść do rozpadu ZSRR i Układu Warszawskiego, co umożliwiłoby państwom znajdującym się na wschód od Niemiec podjęcie decyzji o wstąpieniu do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Gdy Związek Radziecki przestał istnieć, państwa byłego ZSRR uzyskały suwerenność, a tym samym możliwość złożenia wniosku o przystąpienie do NATO.

Ukraina pracuje nad bronią nuklearną? To prorosyjska dezinformacja

Kolejną informacją, która pojawia się w filmie, jest rzekomy plan rozwijania broni atomowej, do którego miał się przyznać Wołodymyr Zełenski: „Teraz o tym mówią jako Zełenski, prezydent Ukrainy, co uczyniono w trakcie Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium, że Ukraina ma prawo do opracowania broni nuklearnej” (czas nagrania 5:04). 

Doniesienia te nie są prawdziwe. 5 grudnia 1994 roku Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Federacja Rosyjska podpisały tzw. Memorandum Budapeszteńskie, czyli dokument, który gwarantować miał bezpieczeństwo, respektowanie suwerenności i integralności terytorialnej Ukrainy w zamian za pozbycie się przez państwo broni nuklearnej. 

19 lutego 2022 roku prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski wygłosił przemówienie podczas Monachijskiej Konferencji Bezpieczeństwa, w którym wskazał, że Ukraina planuje rozpoczęcie konsultacji w ramach Memorandum Budapeszteńskiego. Poinformował również, że jeśli konsultacje te się nie odbędą lub ich wynik nie zagwarantuje bezpieczeństwa kraju, „Ukraina będzie miała pełne prawo sądzić, że Memorandum Budapeszteńskie nie działa i wszystkie decyzje pakietowe z 1994 roku stoją pod znakiem zapytania”. Wołodymyr Zełenski nie potwierdził, że kraj posiada taką broń lub że zapadły decyzje o rozpoczęciu prac nad nią.

Ukraina potrzebowała „denazyfikacji”? Fałsz wykreowany przez Rosję

Ostatnim stwierdzeniem wypowiedzianym w filmie jest rzekomy związek Ukraińców z neonazistami: „Unia Europejska rzeczywiście uznała w 2018 roku, że obrona i siły bezpieczeństwa Ukrainy były intensywnie infiltrowane przez neonazistów […] i kiedy Putin powiedział »potrzebowaliście denazyfikacji Ukrainy«, nazywano go szaleńcem” (czas nagrania 5:30).

Władimir Putin na chwilę przed inwazją na Ukrainę nazwał wojskowe działania Rosji „demilitaryzacją” i „denazyfikacją”, próbując tym samym legitymizować podjęte przez siebie działania w oczach opinii publicznej. Powielanie lub popieranie takich przekazów służy działaniom dezinformacyjnym wymierzonym przeciw Ukrainie.

21 kwietnia 2022 roku na stronie amerykańskiej U.S. Helsinki Commission opublikowano artykuł, w którym wskazano powód, dla którego zdecydowano się wojnę przeciw Ukrainie nazwać „denazyfikacją”:

Należy nadmienić, że neonaziści nie mają znacznych wpływów w Ukrainie. Sugerowanie, że wszyscy Ukraińcy są neonazistami, jest manipulacją językową, która służy negatywnemu wartościowaniu obywateli Ukrainy, szerzeniu niechęci do pomocy i nienawiści wobec nich, o czym dokładniej pisaliśmy w innej naszej analizie.