Stan realizacji obietnicy aktualny na dzień 28 września 2023 roku.

Zapowiedź fuzji Orlenu i Lotosu

Historia przejęcia kapitałowego grupy Lotos przez PKN Orlen rozpoczęła się jeszcze przed ogłoszeniem programu Prawa i Sprawiedliwości na wybory 2019 roku.

Już w lutym 2018 roku PKN Orlen i Skarb Państwa podpisały list intencyjny w sprawie przejęcia kontroli kapitałowej nad Lotosem przez Orlen. W kwietniu w spółce Lotos rozpoczął się proces „due diligence”, czyli badanie kondycji handlowej, finansowej, prawnej i podatkowej pod kątem przejęcia.

Zgodnie z unijnym prawem antymonopolowym przejęcie Lotosu wymagało zgody Komisji Europejskiej. W związku z tym w lipcu 2019 roku do KE wpłynął wniosek dotyczący przejęcia Lotosu przez Orlen. 

Komisja Europejska: Przejęcie Lotosu zaszkodziłoby konkurencji

Końcem września 2019 roku Komisja zastosowała standardową procedurę „stop the clock”. Innymi słowy, KE dała Orlenowi dodatkowy czas na przygotowanie informacji potrzebnych do oceny skutków fuzji. W czasie, kiedy negocjacje z KE były zamrożone, zakończył się proces zbierania informacji potrzebnych do realizacji fuzji, o czym poinformowano na stronie Grupy Lotos w październiku 2019 roku.

Następnie w marcu 2020 roku wznowiono rozmowy z Komisją, o czym na swoim twitterowym koncie poinformował prezes Orlenu Daniel Obajtek. W kwietniu KE przedstawiła swoje zastrzeżenia w sprawie przejęcia Lotosu. Według KE taka transakcja zaszkodziłaby konkurencji szczególnie na następujących rynkach:

• hurtowej i detalicznej sprzedaży paliw silnikowych w Polsce, 
• dostaw paliwa do silników odrzutowych w Polsce i Czechach, 
• dostaw produktów powiązanych, takich jak różne rodzaje bitumu w Polsce.

Orlen proponuje rozwiązanie

W odpowiedzi Orlen zaproponował 7 zobowiązań, które miałyby rozwiązać problem z konkurencyjnością. W lipcu 2020 roku Komisja zaakceptowała te propozycje i wyraziła warunkową zgodę na przejęcie Lotosu przez Orlen. Spółka zobowiązała się przy tym m.in. do sprzedaży:

• 30 proc. udziałów w należącej do Lotosu Rafinerii Gdańskiej, 
• 9 składów paliw na rzecz niezależnego operatora logistyki oraz budowy nowego terminalu importowego paliwa do silników odrzutowych w Szczecinie, który – po ukończeniu budowy – zostałby przekazany temu operatorowi, 
• 389 stacji detalicznych w Polsce, stanowiących ok. 80 proc. sieci Lotos, oraz zaopatrywanie tych stacji w paliwa silnikowe, 
• 50 proc. udziałów Lotosu w spółce joint venture zajmującej się obrotem paliwem do silników odrzutowych, którą posiada on razem z BP, 
• dwóch zakładów produkcyjnych bitumu w Polsce.

Kontrowersje wobec wykonania niektórych zobowiązań

W Polsce kontrowersje wywołało to, komu ostatecznie sprzedano udziały rafinerii Lotos oraz stacje detaliczne. Prawie 1/3 udziałów Rafinerii Gdańskiej trafiła do firmy Saudi Aramco, a około 400 stacji detalicznych sprzedano węgierskiej spółce MOL.

Ostatecznie nie jest jasne, czy w firmie MOL znajdują się rosyjscy akcjonariusze. Nie można wykluczyć, że któraś z instytucji mających udziały w MOL – pomimo bycia zarejestrowaną w dowolnym innym kraju – jest w rzeczywistości zarządzana z Rosji.

Fuzja Orlenu i Lotosu została zrealizowana

Ostatecznie Komisja Europejska zezwoliła na przejęcie Lotosu przez Orlen w czerwcu 2022 roku. Do finalizacji fuzji doszło w sierpniu 2022 roku. 

Nie oceniamy, czy była to słuszna decyzja. PiS zobowiązał się, że zrealizuje tę fuzję, i rzeczywiście do niej doszło. Zatem zgodnie z naszą metodologią uznajemy tę obietnicę za zrealizowaną.