W 2018 roku różnica w zrealizowanych wydatkach wynosiła 4,21 raza na korzyść IPN. W ustawie budżetowej na 2019 rok wynosiła ona 4,12 raza ponownie na rzecz IPN. Pięciokrotność pojawia się dopiero w nieuchwalonym jeszcze projekcie budżetu na rok 2020.

Jak sprawdzamy wydatki instytucji publicznych?

W swojej wypowiedzi Włodzimierz Czarzasty używa dość ogólnego określenia „wydajecie”, co z jednej strony umożliwia dość szeroką interpretację, z drugiej jednak sugeruje, że chodzi o bieżące wydatki. Zgodnie z przyjętymi przez nas zasadami, w przypadku wypowiedzi odnoszących się do łącznych wydatków na działalność instytucji finansowanych z budżetu państwa podstawowym źródłem informacji są raporty Najwyższej Izby Kontroli z wykonania budżetu państwa. Stanowią one najbardziej wiarygodne źródło przedstawiające faktyczne (a nie projektowane w ustawie) kwoty wydatków publicznych. Z uwagi na szczególny kontekst wypowiedzi, która padła w trakcie debaty nad projektem budżetu, sprawdziliśmy jednak także, jak prezentują się interesujące nas wydatki z perspektywy ustawy budżetowej z 2019 roku, jak również jej projektu na rok 2020.

IPN i PAN w 2018 roku

Zgodnie z raportem NIK w 2018 roku wydatki na działalność Instytutu Pamięci Narodowej zostały zaplanowane w wysokości około  363,3 mln zł. Dla Polskiej Akademii Nauk kwota ta wyniosła z kolei około 82,4 mln zł. Na podstawie tych danych można stwierdzić, że w 2018 roku planowano wydać cztery razy więcej na IPN niż na PAN.

Zrealizowane wydatki na IPN wyniosły 345,4 mln zł, czyli blisko 95% przeznaczonego budżetu w 2018 roku. Z kolei w przypadku PAN na tę kwotę złożyły się niemal 82 mln zł, czyli blisko 99% planu. Wynika z tego, że rząd faktycznie wydał cztery razy więcej pieniędzy na IPN niż na PAN (dokładnie 4,21 raza więcej).

IPN i PAN w 2019 roku.

Planowany budżet IPN w roku ubiegłym wyniósł 342 mln zł (zob. s. 39). W tym samym okresie wydatki budżetowe przeznaczone na PAN osiągnęły 83 mln zł (s. 67). Z przytoczonych danych wynika, że w 2019 roku rząd planował ponownie wydać cztery razy więcej pieniędzy na IPN niż na PAN (dokładnie 4,12 raza więcej). Nie dysponujemy jednak raportem z wykonania budżetu dla tego okresu.

Jak będzie w 2020 roku?

W projekcie ustawy budżetowej na rok 2020 planuje się przeznaczyć 423 mln zł na działalność IPN (część 13, dział 751). Dla PAN zaplanowane są środki w wysokości 83 mln zł (część 67, dział 730). To oznacza, że w bieżącym roku na IPN planuje się wydać pięć razy więcej niż na PAN (5,1 raza więcej). O takiej różnicy w wydatkach mówi W. Czarzasty.

Jednak zarówno potwierdzone wydatki w wykonanym budżecie w 2018 roku, jak i wydatki zaplanowane w budżecie na rok 2019, przedstawiają nieco mniejszą, bo czterokrotną, różnicę w finansowaniu tych dwóch instytucji. Pięciokrotność pojawia się dopiero w projekcie budżetu na 2020 rok. Analizowana wypowiedź padła podczas debaty nad tym właśnie projektem, co może sugerować, że politykowi chodziło o wydatki w roku bieżącym. Nie zmienia to jednak faktu, iż użyte przez niego określenie „wydajecie” może w tym kontekście wprowadzać w błąd i sugerować odbiorcy, że chodzi o potwierdzone wydatki. Z tego też względu słowa W. Czarzastego uznajemy za manipulację.