Susza pretekstem do dyskusji politycznej

Gabriela Morawska-Stanecka 17 maja 2022 roku gościła w audycji „Poranek Radia TOK FM”. Pod koniec programu rozmowa zeszła na temat suszy w Polsce. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowy Instytut Badawczy ostrzega, że na skutek braku opadów i wysokiego usłonecznienia Polsce grozi susza.

Sytuacja pogorszyła się zwłaszcza pod koniec kwietnia i na początku maja ze względu na brak znaczących i wydajnych opadów atmosferycznych (czyli takich powyżej 20 mm w ciągu doby), a także z uwagi na zdecydowanie wyższe temperatury powietrza w ciągu dnia i nocy, zwiększające parowanie wody z powierzchni gruntu, wód powierzchniowych i roślin.

Wicemarszałek Senatu mówiła o tym, że susze w Polsce są problemem od wielu lat. Przestrzegła jednocześnie przed zużyciem zbyt dużej ilości wody na energetykę węglową, która według Morawskiej-Staneckiej odpowiada za 75 proc. rocznego zużycia wody w Polsce.

Zużycie wody w przemyśle

Z raportu GUS „Ochrona środowiska 2021” wynika, że podobnie jak w latach poprzednich największy udział w zużyciu wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności miał przemysł. Udział ten wyniósł 71 proc.

Jedynie 6 proc. zużycia wody na cele produkcyjne przypadało na wodę krążącą w obiegu zamkniętym (czyli w układzie, w którym raz użyta woda nie jest odprowadzana do odbiornika, lecz zawracana do punktu bezpośredniego podawania wody do obiegu).

Energetyka odpowiada za mniej niż 2/3 zużycia wody

W 2020 roku najwięcej wody zużyto przy wytwarzaniu i zaopatrywaniu w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę – 5 171,7 hm³, co stanowiło 87 proc. zużycia wody w przemyśle i 62 proc. zużycia wody w ogóle.

Rodzaje działalności zaliczane do tej sekcji (w klasyfikacji kodów PKD oznaczonej literą D) nie obejmują jednak wyłącznie energetyki opartej na węglu. Zalicza się do niej m.in. wytwarzanie energii elektrycznej, a w 2020 roku łączny udział węgla w tym obszarze wyniósł 68,2 proc. (sporą część produkcji wygenerowały odnawialne źródła energii).

Drugą co do wodochłonności sekcją działalności gospodarczej było przetwórstwo przemysłowe, gdzie zużycie wody wyniosło 642,9 hm³ (ok. 8 proc. ogólnego zużycia i ok. 10 proc. zużycia w przemyśle). Natomiast w ramach przetwórstwa przemysłowego najwięcej wody zostało zużyte przy produkcji chemikaliów i wyrobów chemicznych (313,3 hm³).

Górnictwo i wydobycie odpowiadało za zużycie zaledwie 45,2 hm³ (0,5 proc. ogólnego zużycia i 0,7 proc. zużycia w przemyśle).

Zużycie a pobór wód

Zgodnie z raportem GUS „Ochrona środowiska 2021” w ciągu ostatnich 20 lat nie odnotowano znaczących zmian, jeśli chodzi o pobór wody w Polsce (co nie jest równoznaczne z zużyciem wody – więcej informacji tutaj). Na potrzeby przemysłu wykorzystywane jest 68 proc. wody, na potrzeby gospodarki komunalnej 23 proc., a 9 proc. do napełniania i uzupełniania stawów rybnych.

W 2020 roku łączne zapotrzebowanie na wodę dla przemysłu, rybactwa oraz eksploatacji sieci wodociągowej wyniosło łącznie 8,7 tys. hm³, z czego 5,9 tys. hm³ przypadało na cele produkcyjne (wobec 6,3 tys. hm³ w 2019 roku). Do napełniania i uzupełniania stawów rybnych z kolei wykorzystano 802 hm³, co oznacza spadek w stosunku do 2019 roku (wtedy 847 hm³). Z kolei pobór wody na potrzeby eksploatacji sieci wodociągowej spadł o ok. 176 hm³ w stosunku do 2019 roku i wyniósł 1 955 hm³.

Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarki narodowej w wodę są wody powierzchniowe. Ich pobór w 2020 roku wyniósł 6,9 km³ i zdołał pokryć 80 proc. potrzeb (głównie wykorzystanych w przemyśle). Natomiast pobór wód podziemnych wyniósł 1,7 km³. Jako wody o znacznie lepszej jakości były wykorzystane głównie do zaopatrywania ludności w wodę do picia. Na ten cel wykorzystano ok. 1,5 km³ wód podziemnych.