Debaty i chaos organizacyjny

Wybory prezydenckie odbędą się już 18 maja 2025 roku, przed nami więc ostatni miesiąc kampanii. Jej centralnym punktem 11 kwietnia stało się miasto Końskie, w którym odbyły się tego dnia pierwsze debaty kandydatów ubiegających się o urząd prezydenta. 

Początkowo mieli się zmierzyć ze sobą jedynie Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki. Jednak ze względu na brak zgody sztabów obu kandydatów, m.in. w kwestii dziennikarzy dopuszczonych do zadawania pytań kandydatom, ostatecznie zorganizowano dwie różne debaty.

Pierwsze wydarzenie prowadzili dziennikarze Telewizji Republika, stacji wPolsce24 i Telewizji Trwam, a drugie – TVP, TVN i Polsatu. W pierwszej debacie wzięło udział pięciu kandydatów. Na krótko przed rozpoczęciem drugiej debaty dopuszczono do niej – poza Nawrockim i Trzaskowskim – także sześć innych osób. W żadnej nie wzięli udziału wszyscy zarejestrowani kandydaci. 

Magdalena Biejat o finansowaniu ochrony zdrowia

Magdalena Biejat, kandydatka Nowej Lewicy w zbliżających się wyborach, uczestniczyła jedynie w debacie prowadzonej przez TVP, TVN i Polsat. Jedno z pytań zadanych w jej trakcie wydarzenia dotyczyło ewentualnego podpisania przez przyszłego prezydenta ustawy obniżającej składkę zdrowotną. 

W odpowiedzi kandydatka Lewicy stwierdziła, że Polska wydaje 5 proc. produktu krajowego brutto (PKB) na ochronę zdrowia, podczas gdy europejska średnia wynosi 10 proc. – Dlatego nie podpisałabym tej ustawy, ponieważ jest ona po prostu pomysłem Rafała Trzaskowskiego i Szymona Hołowni na ściganie się na to, kto lepiej przekona bogatych, żeby na niego głosowali – powiedziała.

Jak w Polsce oblicza się wydatki na zdrowie?

Różne rządy w ostatnich latach chwaliły się historycznie wysokimi funduszami przeznaczanymi na ochronę zdrowia. W obecnym roku na ten cel przewidziano w budżecie państwa przynajmniej 221,7 mld zł (s. 12). Kancelaria Premiera informowała, że ta kwota stanowi 6,5 proc. PKB, co oznacza najwyższy poziom w historii finansowania. Okazuje się jednak, że chodzi o wartość PKB sprzed dwóch lat.

W listopadzie 2017 roku Sejm przyjął rządowy projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych – ustalono poziom minimalnego finansowania ochrony zdrowia na poszczególne lata (s. 4). Wprowadzono także nowy wskaźnik obliczania tych wydatków (art. 1 pkt. 3), zgodnie z którym punktem odniesienia stała się wartość PKB określana w obwieszczeniu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS).

Oznacza to, że podczas pracy nad projektem ustawy budżetowej na kolejny rok bierze się pod uwagę ostatnią wartość PKB wynikającą z obwieszczenia GUS, w którym z kolei zawsze się podsumowuje wartość PKB za rok poprzedni (np. 1, 2). W efekcie udział wydatków na zdrowie jest liczony w relacji do produktu krajowego brutto sprzed dwóch lat.

Ile wydajemy względem aktualnego PKB?

Chociaż rząd chwali się wydatkami przekraczającymi 6 proc. PKB, to minister zdrowia Izabela Leszczyna przyznaje, że taki sposób księgowania zaburza ogląd finansowania systemu ochrony zdrowia. Jednocześnie polityczka uznaje relacjonowanie wzrostu wydatków bez odniesienia do wartości PKB za bezcelowe. – Oczywiście bardzo fajnie rzuca się miliardami nominalnymi, ale one nam po prostu w ogóle o niczym nie mówią – komentuje.

Natomiast zgodnie z ustawą minimalny poziom finansowania ochrony zdrowia powinien w bieżącym roku wynieść 6,5 proc. PKB, w zeszłym miał osiągnąć wysokość 6,2 proc., a dwa lata temu 6 proc. PKB (art. 131c ust. 1). Do jego wyliczenia, jak wyjaśniliśmy, używa się jednak wysokości produktu krajowego brutto sprzed dwóch lat (art. 131c ust. 2).

Unijna średnia wydatków na zdrowie

Natomiast informacje na temat państwowego finansowania ochrony zdrowia w krajach Unii Europejskiej udostępnia Eurostat. To właśnie ta instytucja, a także Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) udostępniają także dane obejmujące zarówno prywatne, jak i państwowe nakłady na ochronę zdrowia.

Zgodnie z najnowszymi danymi Eurostatu, które dotyczą 2023 roku, Polska wydała wówczas na system ochrony zdrowia 5,7 proc. PKB. Średnie finansowanie w Unii Europejskiej wyniosło wtedy 7,3 proc. Co istotne, te dane dotyczą jedynie wydatków instytucji rządowych i samorządowych.

Ten sam podmiot informuje, że w 2022 roku średnie publiczne i prywatne wydatki w Unii Europejskiej na system ochrony zdrowia wyniosły ok. 10,4 proc. produktu krajowego brutto, podczas gdy w Polsce stanowiły 6,4 proc. PKB. Identyczne liczby prezentuje OECD (s. 144). 

Wydatki na kontynencie. Ile wynosi średnia?

Z kolei Światowa Organizacja Zdrowia udostępnia dane dotyczące finansowania ochrony zdrowia na całym kontynencie. Również ta organizacja podaje, że Polska wydała w 2022 roku 6,4 proc. PKB na ochronę zdrowia. Informuje także, że średnie wydatki ten cel w całej Europie stanowiły wówczas 8 proc. PKB.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Masz prawo do prawdy. Pomóż nam ją chronić!

Wesprzyj nas