Jak działa Narodowy Fundusz Zdrowia?

Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) zarządza środkami finansowymi ze składek na ubezpieczenie zdrowotne. Pełni tym samym rolę płatnika – kontraktuje i pokrywa świadczenia zdrowotne wykonywane przez jednostki ochrony zdrowia oraz finansuje refundację leków. 

Każdego roku NFZ opracowuje plan finansowy, który zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej powinien być zrównoważony w zakresie przychodów i kosztów (art. 118 ust. 1). W trakcie roku można go jednak zmieniać – „w przypadku zaistnienia sytuacji, których nie można było przewidzieć w chwili zatwierdzenia albo ustalenia planu” (art. 124 ust. 1). Korekta jest możliwa w zakresie zarówno struktury kosztów, jak i wysokości dotacji dla NFZ z budżetu państwa lub z Funduszu Medycznego (art. 124 ust. 4).

Luka finansowa w NFZ rośnie

W 2024 roku siedmiokrotnie zmieniano plan finansowy NFZ. W efekcie tzw. luka finansowa – czyli różnica między wpływami ze składki zdrowotnej a wydatkami funduszu – wyniosła ponad 30 mld złotych. Mimo że dotacja podmiotowa z budżetu wzrosła z niecałych 8,8 mld zł do prawie 14,8 mld zł, NFZ zakończył rok ze stratą 9,4 mld zł.  

Według planu finansowego na 2025 rok budżet NFZ wyniesie niecałe 198,6 mld zł (K), jednak same składki mogłyby pokryć najwyżej 87 proc. kosztów. Z pozostałych 25,4 mld zł (K-1) dużą część (18,3 mld zł – A4) będzie musiał pokryć budżet państwa. 

Jakub Szulc, wiceprezes Narodowego Funduszu Zdrowia, wskazywał w grudniu 2024 roku, że budżet zakłada nadwyżkę 5 mld zł, ale nie uwzględnia kosztu planowanych podwyżek, które wynikają z ustawy o minimalnym wynagrodzeniu w ochronie zdrowia. Szulc szacuje, że NFZ potrzebować będzie na ten cel dodatkowych 7 mld zł. 

Ile dodatkowych pieniędzy NFZ potrzebuje w 2025 roku?

W czerwcu 2024 roku ukazał się raport dotyczący sytuacji finansowej publicznego systemu ochrony zdrowia, przygotowany przez Instytut Finansów Publicznych, Federację Przedsiębiorców Polskich oraz Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny. W opracowaniu pt. „Luka finansowa systemu ochrony zdrowia w Polsce” eksperci oszacowali, że Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) będzie potrzebował w 2025 roku od 31 mld zł do 39,5 mld zł więcej, niż wynoszą wpływy ze składki zdrowotnej (s. 14), aby zrealizować tzw. scenariusz bazowy. Według twórców raportu te środki pozwolą utrzymać sprawność systemu ochrony zdrowia na poziomie porównywalnym do obecnego. 

W lutym 2025 roku opublikowano raport „Finanse ochrony zdrowia pod ścisłym nadzorem procedury nadmiernego deficytu”, przygotowany przez Instytut Finansów Publicznych i Federację Przedsiębiorców Polskich. Luka finansowa w NFZ dla scenariusza bazowego w 2025 roku została oszacowana na 33,9 mld zł (s. 18).  

Czym grozi luka finansowa w NFZ?

Autorzy pierwszego omawianego raportu rekomendowali wdrożenie rozwiązań, które zwiększą wysokość oraz przewidywalność dochodów NFZ. Ich zdaniem system mieszany – czyli opierający się zarówno na składkach, jak i na dotacjach – jest nieefektywny i nieprzewidywalny, ponieważ każdego roku włącza się go w polityczny proces decydowania o budżecie państwa (s. 15). 

Twórcy raportu „Finanse ochrony zdrowia pod ścisłym nadzorem procedury nadmiernego deficytu” zwrócili uwagę na inny problem – finanse NFZ będą od 2026 roku objęte stabilizacyjną regułą wydatkową. Tym samym zmiana planu finansowego NFZ w ciągu roku będzie możliwa jedynie wtedy, gdy nie naruszy całkowitego bilansu jednostek objętych limitem SRW (s. 22–23).

Demagog współpracuje z kanałem „Imponderabilia”

W ramach współpracy z Karolem Paciorkiem z kanału „Imponderabilia” sprawdzamy wypowiedzi kandydatów na prezydenta – gości jego kanału. Skróty naszych analiz zobaczysz na nagraniu rozmowy z kandydatem. Ich pełne wersje przeczytasz na naszej stronie.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!