Czym są wakacje składkowe? Nie obejmują składki zdrowotnej

Przepisy ustanawiające wakacje od ZUS czy inaczej wakacje składkowe weszły w życie w listopadzie 2024 roku. Już miesiąc później pierwsi mikroprzedsiębiorcy mieli możliwość skorzystania z tej ulgi. Mogą oni w wybranym przez siebie miesiącu, ale tylko jednym w roku, zostać zwolnieni z płacenia składek na (art. 1 pkt 2 i 4): 

• własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe,
• własne dobrowolne ubezpieczenie chorobowe,
• Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy – jeśli je opłacają.

Składki objęte zwolnieniem są finansowane przez budżet państwa – dotację w odpowiedniej wysokości otrzymuje Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (art. 1 pkt 1). Wakacje składkowe nie obejmują jednak obowiązkowej składki zdrowotnej. 

Czym jest składka zdrowotna?

To właśnie składka zdrowotna trafia poprzez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ). Jej opłacanie pozwala na bezpłatne korzystanie ze świadczeń opieki zdrowotnej. Część środków ze składek jest przekazywana też na refundację leków i wyrobów medycznych (np. aparatów słuchowych). Osoby pracujące płacą ją obowiązkowo.

Ubezpieczenie zdrowotne bywa mylone z ubezpieczeniem chorobowym. Wakacje składkowe rzeczywiście obejmują składki na ubezpieczenie chorobowe. Dla przedsiębiorców nie są one jednak obowiązkowe i nie dają prawa do świadczeń zdrowotnych finansowanych z NFZ. Opłacanie składek chorobowych umożliwia na przykład, w przypadku niezdolności do pracy, otrzymywanie zasiłku chorobowego z ZUS.

Wakacje składkowe. Jakie są wymagania?

Z uzasadnienia projektu ustawy o wakacjach składkowych wynika, że zostały one stworzone z myślą o małych firmach (s. 10). Zgodnie z przepisami z wakacji od składek mogą skorzystać mikroprzedsiębiorcy, którzy (art. 1 pkt 2):

• w miesiącu kalendarzowym poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku mieli zgłoszonych do ubezpieczeń nie więcej niż dziesięciu ubezpieczonych (w tym także siebie samych),
• w ostatnich dwóch latach kalendarzowych nie osiągnęli przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej lub w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat kalendarzowych osiągnęli roczny przychód nieprzekraczający 2 mln euro.

Przedsiębiorcy zwolnieni są tylko z własnych składek, muszą jednak płacić – jak co miesiąc – składki na osoby, które zatrudniają.

Zmiany w składce zdrowotnej dla przedsiębiorców

Obecny rząd ustanowił nowe przepisy, które oznaczają straty finansowe dla NFZ, jednak nie są one związane z wakacjami składkowymi. Co więcej, proponuje kolejne rozwiązania, które mogą ograniczyć przychody ze składek zdrowotnych.

W listopadzie 2024 roku Sejm przyjął z inicjatywy rządu ustawę likwidującą obowiązek opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne od sprzedaży środków trwałych (np. nieruchomości, maszyn). Zgodnie z dołączoną do tego projektu oceną skutków regulacji (OSR) ta zmiana oznacza zmniejszenie co rok przychodów NFZ o ponad 0,5 mld zł (s. 10).

Obniżono również wysokość minimalnej podstawy wymiaru składki dla przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej (12 proc. i 32 proc. od nadwyżki ponad 120 tys. zł) lub podatkiem liniowym (19 proc., niezależnie od wysokości dochodu). Ta zmiana dotyczy tylko 2025 roku i zgodnie z OSR oznacza ona zmniejszenie przychodów NFZ o 1 mld zł (s. 5).

Sejm pracuje nad kolejnymi zmianami

W porządku obrad posiedzenia Sejmu z dni 19 i 20 marca 2025 roku przewidziano dalsze prace nad innym rządowym projektem dotyczącym składki zdrowotnej. Jak czytamy w jego uzasadnieniu, celem jest m.in. „obniżenie wysokości składki zdrowotnej, szczególnie dla przedsiębiorców o niskich i średnich dochodach” (s. 15).

W praktyce oznacza to wprowadzenie składki zdrowotnej składającej się z dwóch elementów: części zryczałtowanej, która ma wynosić 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie ok. 315 zł), i części urealnionej, obliczanej tylko od nadwyżki dochodów powyżej określonej kwoty. W przypadku przedsiębiorców rozliczających się skalą podatkową byłoby to dodatkowe 4,9 proc. od dochodu ponad 1,5-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (obecnie około 12 273 zł).

Projekt wywołuje spory wewnątrz samej Koalicji Obywatelskiej. Minister zdrowia Izabela Leszczyna stwierdziła, że nie może zaakceptować obniżenia składki, ponieważ system ochrony zdrowia ma coraz większe potrzeby. Wiceminister finansów Jarosław Neneman tłumaczył jednak 19 marca 2025 roku w Sejmie, że zgodnie z prawem środki brakujące w NFZ pokryje budżet państwa (s. 62).

Demagog współpracuje z kanałem „Imponderabilia”

W ramach współpracy z Karolem Paciorkiem z kanału „Imponderabilia” sprawdzamy wypowiedzi kandydatów na prezydenta – gości jego kanału. Skróty naszych analiz zobaczysz na nagraniu rozmowy z kandydatem. Ich pełne wersje przeczytasz na naszej stronie.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!