Sprawdzamy wypowiedzi polityków i osób publicznych pojawiające się w przestrzeni medialnej i internetowej. Wybieramy wypowiedzi istotne dla debaty publicznej, weryfikujemy zawarte w nich informacje i przydzielamy jedną z pięciu kategorii ocen.
Pakistańskie gangi w Wielkiej Brytanii. Media o tym nie milczały
Pakistańskie gangi w Wielkiej Brytanii. Media o tym nie milczały
![]()
Gdyby nie Musk, cały świat nie dowiedziałby się, że brytyjscy politycy i policja przez lata tuszowali przypadki gwałcenia Brytyjek przez pakistańskie gangi, a potem oskarżali o rasizm każdego, kto próbował to powstrzymać. Gdzie były w tym czasie media głównego nurtu?
- Przemoc seksualna pakistańskich gangów wobec nieletnich dziewcząt w mieście Rotherham została nagłośniona w 2014 roku po publikacji raportu zleconego przez radę miasta. Od tego momentu media głównego nurtu podejmowały ten temat wielokrotnie, zarówno po ujawnieniu przestępstwa (1, 2, 3), jak i w kolejnych latach (1, 2, 3, 4), gdy pojawiały się nowe informacje.
- Sprawa zawdzięcza rozgłos również dziennikarzom brytyjskiego The Times – w 2012 roku (s. 13) opublikowali oni teksty, z których wynikało, że władze miasta i policja wiedziały o atakach, znały sprawców, ale nie podjęły żadnych działań. W kolejnych latach powołano w związku z tym komisje (1, 2) i przeprowadzono policyjne operacje (1, 2), co doprowadziło do ujawnienia nieprawidłowości i do licznych aresztowań.
- Od końca grudnia 2024 roku Elon Musk opublikował serię wpisów dotyczących tej sprawy (1, 2, 3, 4, 5), w których obwinia brytyjskie władze, w tym w szczególności premiera Keira Stramera, za tuszowanie sprawy. Musk uważa tak, ponieważ Stramer był szefem prokuratury koronnej w latach 2008-2013.
- Nie ma dowodów wskazujących na to, że media próbowały przemilczeć sprawę pedofilskich gangów. To właśnie dziennikarze nagłośnili aferę, a największe gazety i portale opublikowały artykuły na ten temat. Z tego powodu oceniliśmy wypowiedź jako fałsz.
Musk oskarża brytyjskie władze o zaniedbania
Na przełomie 2024 i 2025 roku Elon Musk zainteresował się sprawą przemocy seksualnej pakistańskich gangów wobec nieletnich dziewcząt w Rotherham i w innych miastach Wielkiej Brytanii. Amerykański miliarder opublikował na swojej platformie X serię wpisów (1, 2, 3, 4, 5) dotyczących tej sprawy, w których obwiniał brytyjskie władze za dopuszczenie do tragedii wielu dzieci.
Po wypowiedziach Muska temat podjęła także opozycyjna brytyjska Partia Konserwatywna. Wpis wskazujący na konieczność podjęcia krajowego śledztwa zamieściła liderka konserwatystów, Kemi Badenoch. Formalny wniosek o śledztwo, rozpatrzony przez brytyjski parlament 8 stycznia, nie uzyskał jednak większości głosów.
W Polsce głos w tej sprawie zajął Sławomir Mentzen, kandydat na prezydenta z ramienia Konfederacji. W ostatnim zdaniu swojego wpisu polityk zarzucił mediom głównego nurtu milczenie na temat afery, a za podjęcie tematu i przekazanie informacji opinii publicznej na całym świecie pochwalił Elona Muska.
Media głównego nurtu 13 lat przed Muskiem
Zbadanie sprawy prowadzi do wniosku, że zawdzięcza ona rozgłos brytyjskiemu The Times. Andrew Norfolk, dziennikarz śledczy tej gazety, opublikował od 2011 roku serię tekstów poświęconych skandalowi, który miał miejsce w wielu miastach, oraz samemu przypadkowi Rotherham. Wynikało z nich, że władze miasta i policja wiedziały o tych przypadkach, znały sprawców, ale nie podjęły stosownych działań.
Istotne znaczenie dla upowszechnienia wiedzy o problemie gwałtów, których dopuszczały się gangi, miała publikacja w 2014 roku raportu zleconego przez radę miasta Rotherham. Przygotowała go prof. Alexis Jay.
Po raporcie z Rotherham w mediach głównego nurtu zaczęło pojawiać się coraz więcej materiałów na temat gwałtów. Zaraz po ujawnieniu sprawy pisały o tym The Wall Street Journal, The New York Times, The Guardian, CNN czy The Economist. W kolejnych latach, wraz z pojawianiem się nowych informacji, były publikowane kolejne materiały, m.in. w mediach takich, jak: BBC, The Independent, Sky News, The Guardian, Reuters czy Daily Mail.
W lipcu 2014 roku ministerstwo spraw wewnętrznych zleciło niezależne śledztwo w sprawie seksualnego wykorzystywania dzieci. W 2016 roku na czele komisji śledczej stanęła Alexis Jay. Krajowe śledztwo zakończyło się w 2022 roku publikacją końcowego raportu. Nie dotyczyło ono jednak tylko pakistańskich gangów – zajęto się różnymi przypadkami krzywdzenia dzieci na terenie całego kraju.
Co ujawniono?
W raporcie z 2014 roku przedstawiono przypadki wykorzystywania seksualnego dzieci w Rotherham w latach 1997-2013 (s. 1). Najwcześniejszy przypadek wykorzystania dzieci odnotowany podczas śledztwa sięga wczesnych lat 90. (s. 3). Liczbę ofiar oszacowano na 1400, ale określono te wyliczenia mianem „ostrożnych szacunków”. Ofiary przestępstw opisały większość oprawców jako osoby „azjatyckiego pochodzenia” (s. 2). Wśród zidentyfikowanych przestępców dominują Pakistańczycy (s. 92).
Przebadane przypadki dotyczyły głównie dziewczynek (s. 32), wśród których najmłodsze miały 11 lat (s. 37). Wiele z nich pochodziło z trudnych rodzin. Ich kontakt z późniejszymi gwałcicielami zaczynał się często od groomingu – mężczyźni odbierali je ze szkół taksówkami bądź samochodami, oferowali prezenty, alkohol, narkotyki, a później zapoznawali z kolejnymi mężczyznami, którzy później wykorzystywali dziewczynki seksualnie (s. 37).
W podsumowaniu raportu prof. Jay stwierdza, że ciągu 12 lat objętych dochodzeniem błędy liderów politycznych i służb były rażące. Skalę problemu lekceważyło kierownictwo opieki społecznej, policja nie traktowała zgłaszanych do niej spraw priorytetowo, a władze lokalne znały sprawę i nie podejmowały działań (s. 1).
Dotychczasowe śledztwa
Od momentu ujawnienia problemu z gangami pedofilskimi brytyjska policja przeprowadziła kilkanaście operacji o różnej skuteczności – z pięciu z nich tylko jedna w latach 2007-2013 doprowadziła do aresztowań (s. 4).
Już po publikacji raportu, w 2014 roku, Niezależne Biuro ds. Postępowania Policji (IOPC) rozpoczęło Operację Linden, której celem było rozpatrzenie skarg na oficerów policji za zaniedbania w trakcie śledztw. Sprawdzono 91 śledztw obejmujących 265 zarzutów wniesionych przez 51 skarżących, z których 44 były ofiarami przemocy i wykorzystywania seksualnego. 47 oficerów podejrzewano o zaniedbania.
W tym samym roku, tym razem pod nadzorem Narodowej Agencji ds. Przestępczości (NCA), podjęto kolejną operację – Stovewood. Dotyczyła ona spraw wykorzystywania seksualnego w Rotherham w latach 1997-2013. Śledztwo nadal trwa, operację obsługuje ponad 100 oficerów policji. Dotychczas aresztowano 220 osób.
Rotherham nie jest jednak jedynym miastem dotkniętym tym problemem. Podobne przypadki miały miejsce m.in. w miastach takich, jak: Oxford, Derby, Rochdale, Telford czy Peterborough. Wszystkie sprawy opisano w mediach głównego nurtu, zajmowało się tym np. BBC – brytyjski nadawca publiczny.
W co gra Musk?
Musk podjął temat afery pakistańskich gangów na sam koniec grudnia 2024 roku. Jednym z powodów zwiększonego zainteresowania sprawą mogła być decyzja Jess Philips, podsekretarz w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych, o odrzuceniu prośby o rządowe śledztwo w sprawie kolejnego miasta dotkniętego problemem gangów stosujących przemoc seksualną wobec dziewcząt – chodziło o Oldham. Sugerowała za to przeprowadzenie śledztwa lokalnego, takiego jak w Rotherham czy w Telford.
1 stycznia tę decyzję ujawnił portal GBN News. Musk w swoich wpisach wielokrotnie atakował wiceministrę. Twierdził, że jest ona „apologetką ludobójstwa przez gwałt” i że powinna trafić do więzienia. Polityczka mówiła o obawach o swoje bezpieczeństwo w rozmowie z BBC.
Kolejnym celem komentarzy Muska jest Keir Stramer, premier Wielkiej Brytanii, należący do Partii Pracy. Miliarder w kilku wpisach (1, 2, 3, 4) powtarzał, że Stramer jest odpowiedzialny za problem przemocy seksualnej ze strony gangów i powinien zostać usunięty ze stanowiska. Musk uzasadnia swoją opinię tym, że Stramer był w latach 2008-2013 Dyrektorem Oskarżeń Publicznych (DPP), stojącym na czele Koronnej Służby Oskarżeń – odpowiednika polskiej prokuratury.
Musk i Stramer spierali się za pośrednictwem platformy X już wcześniej, w sierpniu 2024 roku, w związku z antyimigranckimi protestami Brytyjczyków. Musk zamieścił wtedy wpis, w którym stwierdził, że nieunikniona jest wojna domowa. Według The Financial Times miliarder miał omawiać ze swoimi sojusznikami z prawicy kwestię tego, jak do przyszłych wyborów osłabić i odsunąć od władzy Stramera i Partię Pracy oraz umocnić inne ugrupowanie, najprawdopodobniej Partię Reform UK.
Oskarżenia o poprawność polityczną
Wpis Sławomira Mentzena odnosi się jeszcze do jednego wątku – rasizmu, o który miały być oskarżane osoby zaangażowane w sprawę.
Argument, że przez obawę przed ujawnieniem pochodzenia etnicznego sprawców nie rozwiązano skutecznie sprawy, był przytaczany przez głównonurtowe media wielokrotnie (1, 2, 3). Autorka raportu z 2014 roku stwierdziła, że nie ma dowodów na to, aby kwestia pochodzenia etnicznego sprawców wpłynęła na sposób zajmowania się indywidualnymi sprawami pokrzywdzonych dzieci (s. 91). Kilkakrotnie wspomina jednak o tym, że lokalni radni (s. 93) oraz pracownicy zaangażowanych instytucji obawiali się mówienia o pochodzeniu etnicznym sprawców (s. 2), bo obawiali się oskarżeń o rasizm albo nie chcieli, żeby zainteresowały się tym ekstremistyczne grupy. Nikt nie został jednak za to ukarany.
Możliwe również, że Mentzenowi chodzi tutaj o Tommy’ego Robinsona. To prawicowy aktywista, któremu sąd nakazał wypłatę odszkodowania na rzecz 15-latka z Syrii za rozpowszechnianie nieprawdziwych historii o nim. Wydano również zakaz dalszego publikowania tych fałszywych oskarżeń. Robinson jednak dalej rozpowszechniał takie zarzuty w mediach społecznościowych, dlatego został skazany na 18 miesięcy pozbawienia wolności.
Do zwolnienia aktywisty z więzienia przekonywał na swoim profilu Elon Musk (1, 2, 3). Tommy Robinson wypowiadał się o gangach pedofilskich i publikował informacje na ich temat już wcześniej. W mediach społecznościowych zamieścił m.in. filmy pod nazwą „The Rape of Britain” (1, 2, 3).
Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.
Wspieraj niezależność!
Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.
*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter