Strona główna Fake News Manipulacja przekazem o pogodzie i klimacie? Te mapy to nie dowód

Manipulacja przekazem o pogodzie i klimacie? Te mapy to nie dowód

Mapa nie pochodzi z lat 90., a wizualizacje nie stanowią dowodu na to, że informacje o ociepleniu klimatu są fałszywe i wykorzystywane do manipulowania opinią publiczną.

Zrzut ekranu z tiktoka, który przedstawia dwie mapki, jedną z rzekomo 1996 roku, a druga - 2023 roku. Pod nimi umieszczono tekst: „W 1998 roku nazywało to się LATO. Teraz farbują wszystko na czerwono i nazywają to “OCIEPLENIEM KLIMATU”. WYŁĄCZ TELEWIZOR”.

fot. TikTok / Modyfikacje: Demagog

Manipulacja przekazem o pogodzie i klimacie? Te mapy to nie dowód

Mapa nie pochodzi z lat 90., a wizualizacje nie stanowią dowodu na to, że informacje o ociepleniu klimatu są fałszywe i wykorzystywane do manipulowania opinią publiczną.

Analiza w pigułce

  • Na TikToku oraz na Facebooku (1, 2, 3) opublikowano porównanie dwóch map Półwyspu Skandynawskiego: rzekomo z lata 1998 roku i z 2023 roku. Na pierwszej ilustracji mapa jest zielona, podczas gdy na drugiej różnice pomiędzy temperaturami w różnych regionach przedstawiono przy pomocy pomarańczowo-czerwonych barw. Według autora grafiki zastosowano je, aby manipulować opinią publiczną w sprawie ocieplenia klimatu i wzbudzić niepokój w odbiorcach. 
  • Żadna z map nie pochodzi ani z lat 90. Jedna datowana jest na lipiec 2016 roku, a druga – na sierpień roku 2021. Korzystały z nich dwie różne stacje telewizyjne (SVTTV4), które stosowały inne metody wizualizacji.
  • Obecnie obserwowane ocieplenie klimatu zachodzi w bezprecedensowo szybkim tempie i jest spowodowane działalnością człowieka. 

Negowanie ocieplenia klimatu przybiera różne formy. Według treści jednego z wpisów na TikToku oraz postów na Facebooku (1, 2, 3) telewizja manipuluje przekazem w zapowiedziach pogodowych. Autor twierdzi, że wykorzystuje się pomarańczowo-czerwone kolory do oznaczenia temperatury, żeby wzbudzić niepokój zmianami klimatu. Aby to uargumentować, porównuje dwie mapy Półwyspu Skandynawskiego.

Według podpisu mapy mają przedstawiać pogodę z 1998 oraz z 2023 roku. Temperatury są na nich podobne, jednak mapy różnią się oprawą graficzną. „W 1998 roku nazywało to się LATO. Teraz farbują wszystko na czerwono i nazywają to »OCIEPLENIEM KLIMATU«. WYŁĄCZ TELEWIZOR” – napisano pod spodem.

Podobne tezy dotyczące wizualizacji prognoz pogody w Wielkiej Brytanii i w Niemczech analizowaliśmy już na łamach Demagoga.

Zrzut ekranu omawianego tiktoka. Na opublikowanej grafice są dwie mapy Półwyspu Skandynawskiego, na których zaznaczono temperatury wahające się od 17,18 stopni do 25. Mapę po lewej stronie oznaczono małymi obrazkami słońca, ląd jest zielony. Mapa po prawej oznaczona jest barwami od żółtej po ciemnopomarańczową.

Źródło: Tiktok.com, 9.07.2024

Porównanie map pojawiło się w sieci wcześniej – z innymi datami 

Porównanie map dołączonych do posta analizowała w 2022 roku redakcja AFP Sprawdzam. Według ówczesnych przekazów pierwsza mapa dotyczyła wtedy roku 1986, a druga – roku 2022.

Redakcja dotarła do oryginałów map: żadna z nich nie pochodzi ani z lat 80., ani z 90. Jedna datowana jest na lipiec 2016 roku, a druga na sierpień roku 2021. Dzieli je więc tylko kilka, a nie kilkadziesiąt lat. Poza tym mapy pochodzą z dwóch różnych stacji telewizyjnych (SVTTV4), które po prostu stosowały inne techniki wizualizacji, aby zaznaczyć różnice temperatur.

Zrzut ekranu ze strony szwedzkiej telewizji SVT, z której pochodzi mapa wykorzystana do szerzenia zmanipulowanych treści.

Źródło: www.svt.se, 20.07.2016

Telewizja SVT aktualnie wykorzystuje barwy od zielonej do czerwonej w celu oznakowania zmiany temperatur powyżej 0 stopni Celsjusza, dlatego jej wizualizacja nie przypomina tej, którą stosuje TV4.

Globalne ocieplenie to fakt

Zestawienie map przedstawione na TikToku i w postach (1, 2, 3) jest zmanipulowane również w inny sposób: porównanie prognozy pogody z tych samych dni roku oddzielonych kilkoma dekadami nie byłoby dowodem na to, że klimat się nie zmienia.

Jak podaje Uniwersytet Jagielloński, pogoda to stan atmosfery w danej chwili. Składają się na nią m.in.: temperatura powietrza, ciśnienie atmosferyczne, zachmurzenie, opady, prędkość i kierunek wiatru. Klimat to „zespół zjawisk i procesów atmosferycznych, kształtujących się pod wpływem właściwości fizycznych i geograficznych”, który charakteryzuje się na podstawie wieloletnich obserwacji zjawisk pogodowych.

W kwestii ocieplenia klimatu istnieje konsensus naukowy: jest ono faktem. Co więcej, zmiana klimatu i podwyższenie globalnej temperatury zachodzi w bezprecedensowo szybkim tempie. Przyczyną jest działalność człowieka. Na antropogeniczną przyczynę ocieplania się klimatu wskazuje 99 proc. prac naukowych.

Jak szybko wzrasta globalna temperatura?

Według informacji zamieszczonych na stronie NOAA Climate.gov od połowy XIX wieku temperatura na Ziemi wzrastała o średnio o 0,06°C na dekadę, ale od 1982 roku tempo ocieplenia zwiększyło się ponad trzykrotnie, czyli temperatura wzrasta o 0,2°C na dekadę. NASA zamieściła na swojej stronie wykres pokazujący zmianę globalnej temperatury powierzchni w kolejnych latach w porównaniu do średniej długoterminowej z lat 1951–1980. W 1998 roku wzrost sięgnął 0,61°C, w 2023: 1,17°C.

Szacuje się, że podniesienie średniej globalnej temperatury Ziemi o dwa do pięciu stopni Celsjusza może przełożyć się m.in. na poważne ograniczenia dostępu do wody i do żywości, wymieranie gatunków czy fale upałów niszczące plony.

Zmiany klimatu powodują podwyższenie temperatur i pożary w Szwecji

Analiza wielu modeli zaowocowała zgodą wśród badaczy co do szacunków dotyczących przyszłości: sądzą oni, że temperatura w Szwecji i w Skandynawii wzrośnie bardziej niż średnia światowa (s. 645).

W ciągu ostatnich 30 lat wzrosła również średnia roczna temperatura w Szwecji i na całym Półwyspie Skandynawskim. W 1998 roku zanotowano 4,22°C, w 2022 roku: 5,20°C. Dokładne pomiary można znaleźć na stronie Szwedzkiego Instytutu Meteorologicznego i Hydrologicznego (SMHI).

Już teraz w Szwecji pojawiły się wyzwania związane z wyższymi temperaturami. Dla przykładu, według wniosków z raportu z 2016 roku domy opieki długoterminowej w Uppsali były słabo przygotowane na fale upałów, co mogło wpływać na zdrowie rezydentów. 

Fale upałów są poważnym problemów również dlatego, że mogą stać się przyczyną np. pożarów. W 2018 roku rekordowe pożary odnotowano nawet za kołem podbiegunowym. Szwecja musiała zwrócić się wtedy o pomoc do innych krajów, m.in. Polski. Naukowcy z Uniwersytetu w Lund przewidują, że zmiany klimatyczne zwiększą częstotliwość pożarów.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Pomóż nam sprawdzać, czy politycy mówią prawdę.

Nie moglibyśmy kontrolować polityków, gdyby nie Twoje wsparcie.

Wpłać