Analiza w pigułce

Ze względu na nadchodzące wybory prezydenckie w mediach społecznościowych zaczyna się pojawiać coraz więcej fałszywych treści na ich temat (1, 2). Jedne z najbardziej szkodliwych to te, które nie atakują kandydatów, a sam proces wyborczy. Takie treści mogą podważać wiarygodność wyborów i zniechęcać do pójścia na to istotne dla funkcjonowania państwa wydarzenie. 

Na Facebooku opublikowano nagranie, na którym widać sytuację mającą miejsce w lokalu wyborczym. Mężczyzna podpisuje kartę długopisem umieszczonym w kabinie do głosowania, po czym przykłada do niej płomień zapalniczki  — to sprawia, że atrament znika [czas nagrania 00:37]. Kolejno pokazuje tę czynność osobom zasiadającym w komisji wyborczej [czas nagrania 00:44]. Do nagrania dołączono podpis [pisownia oryginalna]: „Pamiętaj, aby zawsze zabierać swój długopis na wybory”. 

Źródło: Facebook.com, 16.03.2025

Wpis zyskał sporą popularność na Facebooku. Zareagowano na niego 14 tys. razy, skomentowano 1,2 tys. razy i udostępniono 23 tys. razy. Pod postem pojawiają się komentarze wskazujące na to, że ich autorzy wierzą, że taka sytuacja może mieć również miejsce w Polsce [pisownia oryginalna]: „Pamiętaj, że należy wybory zbojkotować!!!!! Wybory są fałszowane od lat” lub „Pilnujmy wyborów!!”. 

To nie Polska. Ta sytuacja miała miejsce w Kazachstanie

Analizowane przez nas nagranie ze znikającym atramentem z długopisu nie pochodzi z Polski. Oryginalny materiał wideo został nagrany 9 czerwca 2019 roku, w lokalu wyborczym we wsi Kainazar w obwodzie ałmackim, w Kazachstanie. 

Kto odpowiada za dostarczenie materiałów biurowych do lokalu wyborczego? 

Warto zaznaczyć, że w historii wyborów w Polsce pojawiało się kilka incydentów związanych z przyborami piśmienniczymi do głosowania (1, 2). W 2018 roku w jednym z lokali wyborczych w Kole głosującym rzekomo udostępniono ścieralne długopisy. Podobna sytuacja miała miejsce w 2023 roku w Lublinie podczas wyborów parlamentarnych. 

W celu wyjaśnienia, kto odpowiada za zapewnienie długopisów i innych materiałów biurowych w lokalach wyborczych skontaktowaliśmy się z Państwową Komisją Wyborczą (PKW). 

Jak więc wynika z powyższej wypowiedzi, to gminy są odpowiedzialne za materiały biurowe w lokalach wyborczych. Urząd gminy lub miasta działa w porozumieniu z Państwową Komisją Wyborczą (PKW), która nadzoruje cały proces wyborczy. Samorząd organizuje i zapewnia nie tylko materiały biurowe, lecz także odpowiednie lokale, urny czy kabiny do głosowania (art. 156 ust. 1 Kodeksu wyborczego). 

Sprawa długopisów w lokalach wyborczych powraca przy każdych wyborach

Temat materiałów biurowych niezbędnych do przeprowadzenia wyborów mogliśmy zaobserwować w sieci już w 2011 roku, a w 2015 roku ponad 150 tys. użytkowników dołączyło do facebookowej akcji „Weź swój długopis na wybory”. Jej inicjatorzy w opisie odwoływali się do wyborów samorządowych z 2014 roku, kiedy to karty do głosowania miały formę książeczek, a odsetek nieważnych głosów wyniósł średnio aż 18 proc. (s. 7). Podejrzewano wtedy, że to rozlewający się tusz doprowadził do nieważności głosów, ponieważ przemakał przez kolejne strony kart. 

Jak wynika z analizy Instytutu Batorego, to nie użycie trefnych długopisów było przyczyną tak wielu nieważnych głosów w wyborach w 2014 roku. Główne powody to brak zaznaczenia jakiejkolwiek preferencji (tzw. głosy puste) oraz oddanie głosu na więcej niż jednego kandydata z różnych list (tzw. głosy wielokrzyżykowe, s. 9). 

Przekaż nam 1,5% podatku!

Masz prawo do prawdy. Pomóż nam ją chronić!

Wesprzyj nas