Minister o „skandalicznej” sytuacji związanej z TK

Małgorzata Paprocka, minister w Kancelarii Prezydenta RP, była gościnią w programie „Graffiti” Polsat News. Jednym z tematów rozmowy była aktualna sytuacja w Trybunale Konstytucyjnym. W grudniu kończą się kadencje trzech sędziów TK, w tym prezes Julii Przyłębskiej. Pomimo tego nie wskazano ich następców i wiele wskazuje na to, że wolne stanowiska nie zostaną obsadzone (1, 2, 3).

Zdaniem Paprockiej jest to „zaskakujące”. – Trybunał Konstytucyjny absolutnie powinien działać w pełnym składzie, powinien orzekać dla dobra obywateli – powiedziała [czas nagrania: 7:37]. Minister podała także przykład „skandalicznej sytuacji” powiązanej z działalnością Trybunału, jaką ma być fakt nieopublikowania wyroku korzystnego dla emerytów.

Seniorzy z niższymi emeryturami. Zaczęli zgłaszać to do resortu 

4 czerwca Trybunał Konstytucyjny wydał drugi wyrok dotyczący sytuacji osób, które przed wejściem w życie przepisów znowelizowanej ustawy emerytalnej przeszły na wcześniejszą emeryturę. Na podstawie art. 25 ust. 1b po osiągnięciu przez nie właściwego wieku emerytalnego ZUS podczas obliczania na nowo wysokości ich emerytur odejmował z podstawy dotychczas pobrane świadczenia.

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przyznaje, że do resortu „zaczęły napływać liczne wystąpienia osób niezadowolonych z tego rozwiązania”. Już w 2019 roku zapadł pierwszy wyrok zakresowy Trybunału Konstytucyjnego w sprawie kobiet urodzonych w 1953 roku, które nabyły prawo do wcześniejszej emerytury. Zgodnie z nim art. 25 ust. 1b  w tych przypadkach jest niezgodny z art. 2 Konstytucji RP. 

Wspomniany artykuł konstytucji mówi, że „Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej”. Skutkiem tego wyroku było przyjęcie w czerwcu 2020 roku nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dzięki której wobec osób urodzonych w 1953 roku, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, nie stosuje się art. 25 ust. 1b.

Już wówczas rzecznik praw obywatelskich zwracał uwagę, że wyrok nie powinien dotyczyć tylko konkretnego zakresu osób. „Wydaje się, że słuszniejszym będzie określenie zakresu podmiotowego ustawy bez ograniczenia wynikającego z odwołania się jedynie do rocznika 1953” – napisał.

Kolejny wyrok TK w sprawie emerytów. Odniesiono się do pierwszego

Drugi wspomniany wcześniej wyrok TK dotyczy także osób z innych roczników, które przed 6 czerwca 2012 roku złożyły wniosek o przejście na wcześniejszą emeryturę. Stosowanie wobec nich art. 25 ust. 1b również uznano za niezgodne z art. 2 Konstytucji RP.  Argumentowano to w ten sposób:

„W rozpoznawanej sprawie, w ocenie Trybunału, doszło do złamania zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Ubezpieczeni, którzy zdecydowali się na korzystanie z wcześniejszej emerytury, nie mieli – w momencie podejmowania tej decyzji na podstawie obowiązującego wówczas stanu prawnego – świadomości co do skutków prawnych, jakie może ona wywoływać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej” (pkt 76).

Sędziowie TK zaznaczyli, że pierwszy wyrok w tej sprawie, który dotyczył tylko jednego rocznika, pogłębił tylko „sytuację nierówności”:

„Nie było zasadne ograniczenie orzekania do osób urodzonych w określonym roczniku albo też nabywających świadczenie z którejkolwiek podstawy wymienionej w zaskarżonym przepisie. Takie rozstrzygnięcie spowodowałoby powstanie stanu wtórnej niekonstytucyjności i pogłębiło sytuację nierówności, wytworzonej już przez wydanie wyroku w sprawie P 20/16”.

Wyrok TK nie został opublikowany. RPO interweniuje

Realizacja wyroku  z 4 czerwca 2024 roku podniosłaby świadczenia o 1200 zł nawet 200 tys. seniorów. Każdy mógłby też otrzymać 64 tys. zł wyrównania. Stoi to jednak pod znakiem zapytania, bo wyrok nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw. Pod koniec października w tej sprawie postanowił interweniować m.in. rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek. Zaznaczył, że emeryci zostali zaskoczeni przez nowe przepisy.

„Mimo upływu ponad czterech miesięcy od wyroku, nie został on ogłoszony. Powoduje to, że do Biura RPO wpływają wnioski od osób, które nie mogą skorzystać z rozstrzygnięcia TK. Marcin Wiącek zwraca się do Szefa KPRM o wyjaśnienie podstaw faktycznych i prawnych wstrzymywania ogłoszenia wyroku TK z 4 czerwca 2024 r.” – czytamy w komunikacie.

Resort rodziny odnosi się do sprawy. Pracuje nad własnym rozwiązaniem

W sprawie nieopublikowania wyroku TK interweniowała także Wioletta Kulpa, posłanka PiS. W interpelacji do ministra rodziny, pracy i polityki społecznej wniosła o „jak najszybsze rozstrzygnięcie tej sprawy i poważne podejście do tematu właściwego naliczania wypracowanych przez całe życie zawodowe emerytur Polaków”.

W odpowiedzi Sebastian Gajewski, podsekretarz stanu w resorcie rodziny, napisał, że trwają prace nad sposobem rozwiązania tej kwestii. Jednocześnie podkreślił, że przyjęcie rozwiązania wypłacenia wyrównań i podwyższenia emerytur spowoduje „bardzo znaczny wzrost wydatków sektora finansów publicznych”.

W odpowiedzi na interpelację czytamy również, że zniesienie art. 25 dla wszystkich roczników mógłby doprowadzić do powstania kolejnej nierówności: emeryci skorzystaliby na tym, że pobierają wcześniej emeryturę.

„Powstałaby sytuacja, w której im dłużej pobierana byłaby emerytura wcześniejsza, tym wyższa byłaby wysokość emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Taki stan rzeczy byłby sprzeczny z fundamentalną ubezpieczeniową zasadą powiązania wysokości świadczenia z wysokością odprowadzonych składek”.

Prezes ZUS: trwają prace nad rozwiązaniem

Sebastian Gajewski przypomniał także, jaka jest obecna sytuacja związana z TK. Wśród sędziów orzekających 6 czerwca 2024 roku był Justyn Piskorski. Sejm uznał, że został on powołany na sędziego TK z naruszeniem prawa i de facto nie jest sędzią. Z kolei prezes TK Julia Przyłębska, odpowiedzialna za wyznaczanie składów orzekających, jest według Sejmu osobą do tej funkcji nieuprawnioną.

Również prezes ZUS powiedział, że trwają prace nad rozwiązaniem tej sytuacji. – Większość rządząca, konkretnie Senat, pracuje nad nim – zapowiedział w rozmowie z portalem money.pl Zbigniew Derdziuk.

Media: sądy uwzględniają wyrok TK

Portal infor.pl podaje, że szczeciński sąd po skardze emeryta nakazał ponowne obliczenie wysokości emerytury ubezpieczonego, z pominięciem przepisu art. 25 ust. 1b. Dla sądu nie było istotne, czy wyrok Trybunału Konstytucyjnego został opublikowany. Sąd stwierdził, że „nieuprawnione zaniechanie władzy wykonawczej w publikacji przedmiotowego orzeczenia nie może wpływać na brak możliwości jego zastosowania”.

Wspieraj niezależność!

Wpłać darowiznę i pomóż nam walczyć z dezinformacją, rosyjską propagandą i fake newsami.

Wpłacam