Biejat: „Dość upokarzania samodzielnych mam”

8 marca 2025 roku, w Międzynarodowy Dzień Kobiet, Magdalena Biejat zorganizowała Wielką Konwencję Kobiecą, podczas której przedstawiła propozycje programowe skierowane do kobiet. 

Biejat mówiła między innymi o prawie do legalnej aborcji, o równym i pełnopłatnym urlopie rodzicielskim dla obojga rodziców, a także o konieczności zajęcia się problemem niepłacenia alimentów, który ma dotykać ponad 1 mln dzieci w Polsce.

– Alimenty to nie prezenty – przekonywała kandydatka Lewicy i zapewniła, że zrobi z tym porządek. 

Ile dzieci w Polsce nie dostaje alimentów? 

Informacja o tym, że milion dzieci nie dostaje w Polsce alimentów, pojawia się od pewnego czasu w przekazach medialnych (1, 2) i w wypowiedziach polityków. 

– Oficjalnych danych nie ma – mówi w rozmowie z naszą redakcją Robert Damski, komornik sądowy i członek Koalicji Dla Miliona Dzieci Bez Alimentów. Damski tłumaczy, że liczbę miliona dzieci oszacował na podstawie liczby spraw alimentacyjnych prowadzonych przez komorników w Polsce (około 700 tys. rocznie).

– Ale jeden wyrok nie oznacza jednego dziecka – zaznacza i dodaje, że dzieci, które nie dostają należnych im alimentów, może być znacznie więcej. Podobnie szacowała Agata Chełstowska w publikacji przygotowanej dla Biura Rzecznika Praw Obywatelskich w 2016 roku – zakładała, że dwie trzecie spraw może dotyczyć dwojga lub więcej dzieci (s. 59).

Niska skuteczność egzekucji alimentów

W ostatnich trzech latach do komorników każdego roku trafiało ponad 40 tys. nowych spraw alimentacyjnych, ale jedynie 15,6 proc. postępowań udało się zakończyć w tym samym roku, w którym wpłynął wniosek. Chociaż liczba niezakończonych spraw od 2022 roku nieznacznie zmalała, to jednak w bieżącym roku będzie kontynuowanych aż 627 609 spraw.

Zakończone postępowanie nie oznacza jednak otrzymania zaległych świadczeń. W latach 2022–2024 udało się to tylko w 22 proc. przypadków. 

Alimenty to luksus? Nowy raport BIG InfoMonitor

W październiku 2024 roku BIG InfoMonitor opublikował raport przybliżający skalę niealimentacji w Polsce. Zgodnie z opracowaniem długi z tytułu niepłaconych alimentów, które są odnotowane w Rejestrze Dłużników, wzrosły w ciągu roku o blisko 1,3 mld zł i osiągnęły kwotę ponad 16 mld złotych. 

Sławomir Grzelczak, prezes BIG InfoMonitor, w wywiadzie dla Polskiego Radia 24 tłumaczył, że nie jest to pełny obraz sytuacji samodzielnych rodziców, ponieważ raport przygotowany przez BIG InfoMonitor dotyczy głównie rodzin uprawnionych do wsparcia z funduszu alimentacyjnego. 

– Dłużników jest dużo więcej niż 292 tysiące. Jest ich prawdopodobnie ponad 400 tysięcy, może nawet 500 tysięcy. A kwota długu jest oczywiście odpowiednio wyższa – stwierdził Grzelczak. – Według naszych szacunków dotyczy to więcej niż miliona dzieci w Polsce – dodał w tym samym wywiadzie.

Kiedy płaci się alimenty na dzieci?

Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dzieci reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy (s. 50). Zgodnie z przepisami rodzice są zobowiązani do zapewnienia dziecku wsparcia finansowego od momentu jego narodzin aż do czasu, kiedy będzie w stanie samodzielnie się utrzymywać (art. 133).

Wysokość alimentów zależy od usprawiedliwionych potrzeb dziecka oraz od możliwości zarobkowych i majątkowych rodziców (art. 135). Zwykle sąd ustala ich wysokość w wyroku rozwodowym. Jeśli jednak rodzice nie są w trakcie postępowania rozwodowego, sprawa może zostać rozpatrzona w odrębnym procesie.

Uchylanie się od płacenia alimentów grozi grzywną lub ograniczeniem bądź pozbawieniem wolności do roku (art. 209 par. 1) lub dwóch lat (art. 209 par. 1a) – jeżeli sprawca jednocześnie naraża osobę uprawnioną do otrzymywania środków na „niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych”.

Skazani za niepłacenie alimentów. Co wiemy?

Z danych udostępnionych przez Ministerstwo Sprawiedliwości wiemy, że w latach 2020–2024 w pierwszej instancji w sądach rejonowych wydano wyroki wobec 155 056 osób podejrzanych o uchylanie się od płacenia alimentów, w 97 proc. wyroki były skazujące. Pokrzywdzonych było łącznie 149 790 małoletnich oraz 46 386 dorosłych.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!