Kontekst wypowiedzi

Bartosz Arłukowicz był 22 stycznia gościem w programie „Tak jest” na antenie TVN24. Podczas rozmowy na temat realizacji programu szczepień w Polsce, a także skuteczności państwa w walce z koronawirusem polityk odniósł się do danych Eurostatu, dotyczących wzrostu liczby zgonów w listopadzie ubiegłego roku w stosunku do lat poprzednich, w Polsce i innych państwach Europy.

Wzrost śmiertelności w Polsce

Statystyki dotyczące wzrostu śmiertelności w państwach Unii Europejskiej w roku 2020 w porównaniu z latami poprzednimi prowadzone są przez Europejski Urząd Statystyczny. Dane z poszczególnych miesięcy są w tym zestawieniu porównywane ze średnią liczbą zgonów w analogicznych miesiącach w latach 2016-2019. Najnowsze statystyki zostały opublikowane 19 stycznia. Obejmują one okres styczeń-listopad 2020 roku.

Na podstawie tych informacji Eurostat opublikował 20 stycznia raport zatytułowany „Excess mortality in 2020: especially high in spring and autumn”, w którym wskazuje, że największy wzrost śmiertelności w porównaniu ze średnią z lat ubiegłych przypadł w Unii Europejskiej na kwiecień oraz na listopad, czyli w czasie największych fal epidemii COVID-19. Dane zostały podsumowane i ujęte w procentach, aby pokazać skalę zmiany pomiędzy poprzednimi latami a rokiem 2020. Sytuacja w Polsce w poszczególnych miesiącach wyglądała następująco:

• styczeń: -6,0 proc.,
• luty: -2,0 proc.,
• marzec: -0,6 proc.,
• kwiecień: 3,5 proc.,
• maj: 4,2 proc.,
• czerwiec: 5,4 proc.,
• lipiec: 5,9 proc.,
• sierpień: 11,2 proc.,
• wrzesień: 11,0 proc.,
• październik: 45,1 proc.,
• listopad: 97,2 proc.

Jak możemy zauważyć, w pierwszym kwartale ubiegłego roku mieliśmy do czynienia ze spadkiem śmiertelności (w porównaniu do analogicznych miesięcy w latach poprzednich), jednak wraz z pojawieniem się koronawirusa w Polsce śmiertelność ta zaczęła w kolejnych miesiącach wzrastać. W kwietniu, gdy doszło do pierwszej dużej fali zachorowań w Europie, w Polsce zanotowaliśmy wzrost śmiertelności tylko o 3,5 proc., jednakże już w sierpniu i wrześniu mogliśmy zaobserwować wzrost w okolicach 11 proc. Pod sam koniec roku, a konkretnie w listopadzie sytuacja stała się o wiele gorsza – w Polsce zmarło o 97,2 proc. więcej osób niż średnio w listopadzie w latach 2016-2019. Wartości te pokrywają się z danymi podanymi przez Bartosza Arłukowicza, który wspomniał o wzroście o 97 proc. Zatem ta część jego wypowiedzi jest prawdą.

Wzrost śmiertelności w Europie

Na poniższej wizualizacji możemy zobaczyć, jak zmieniała się sytuacja w państwach Unii w poszczególnych miesiącach:

Źródło: Eurostat

Pierwszy znaczący wzrost śmiertelności w porównaniu z latami poprzednimi wystąpił w lutym w Liechtensteinie (o 46 proc.). W marcu krajami z najwyższym wzrostem śmiertelności były Hiszpania (52,9 proc.) oraz Włochy (49, proc.), natomiast w kwietniu do tej grupy zaliczały się: Hiszpania (78,9 proc.), Belgia (73,9 proc.) oraz Holandia (53,6 proc.). Ostatni miesiąc uwzględniony w raporcie to wspomniany przez europosła listopad. W tym miesiącu procent śmiertelności w stosunku do średniej z lat ubiegłych przedstawiał się następująco:

• Polska: 97,2 proc.,
• Bułgaria: 94,5 proc.,
• Słowenia: 91,4 proc.,
• Czechy: 75,6 proc.,
• Liechtenstein: 69,4 proc.,
• Szwajcaria: 64,0 proc.,
• Belgia: 58,7 proc.,
• Rumunia: 54,1 proc.,
• Węgry: 53,4 proc.,
• Austria: 47,6 proc.,
• Luksemburg: 46,7 proc.,
• Słowacja: 42,1 proc.,
• Chorwacja: 41,3 proc.,
• Litwa: 39,0 proc.,
• Malta: 37,5 proc.,
• Grecja: 34,7 proc.,
• Francja: 30,9 proc.,
• Hiszpania: 27,5 proc.,
• Portugalia: 25,5 proc.,
• Holandia: 20,3 proc.,
• Niemcy: 12,1 proc.,
• Szwecja: 10,4 proc.,
• Cypr: 9,7 proc.,
• Łotwa: 8,4 proc.,
• Estonia: 6,4 proc.,
• Finlandia: 5,6 proc.,
• Dania: 5,5 proc.,
• Norwegia: -0,7 proc (jedyny kraj, w którym zanotowano spadek śmiertelności),
• dane za listopad nie zostały opublikowane w trzech krajach: Irlandii, Włoszech i Islandii.

Podsumowanie

Słowa Bartosza Arłukowicza znajdują potwierdzenie w danych opublikowanych przez Eurostat. W listopadzie wzrost śmiertelności w Polsce, Bułgarii o Słowenii wyniósł kolejno: 97,2 proc., 94,5 proc. oraz 91,4 proc. Oznacza to, że w Polsce doszło do największego wzrostu w skali UE.

Polityk KO podał również prawidłowe informacje dotyczące Danii, gdzie wzrost śmiertelności w listopadzie wyniósł 5,5 proc., a także Hiszpanii, w której w kwietniu doszło do wzrostu śmiertelności o 78,9 proc. Miesiąc ten był w Hiszpanii rekordowy, w późniejszym okresie wzrost śmiertelności w tym państwie nie był już tak wyraźny. Na podstawie tych statystyk możemy ocenić, że cała wypowiedź Bartosza Arłukowicza jest prawdziwa.