„Rosja odłącza się od Internetu 11 marca”? W sieci zawrzało

6 marca białoruska telewizja Nexta poinformowała, że Rosja rozpoczęła przygotowania do odcięcia się od światowego Internetu. W tweecie zamieszczono dokument rosyjskiego Ministerstwa Rozwoju Cyfrowego, Komunikacji i Środków Masowego Przekazu.

#Russia began active preparations for disconnection from the global Internet

No later than March 11, all servers and domains must be transferred to the #Russian zone. In addition, detailed data on the network infrastructure of the sites is being collected. pic.twitter.com/wOCdRqOJej

— NEXTA (@nexta_tv) March 6, 2022

Internauci i media natychmiast podchwycili temat. Część z nich zinterpretowała wiadomość Nexty w ten sposób, że już od 11 marca Rosja zostanie całkowicie odcięta od światowego Internetu. Celem tych działań miałoby być wprowadzenie pełnej cenzury treści docierających do Rosjan.

W rzeczywistości w dokumencie mowa jest o:

• odpowiedniej polityce haseł, jeśli chodzi o konta mające dostęp do ustawień DNS (Domain Name System – protokół, którego główna funkcja polega na tłumaczeniu łatwych do zapamiętania przez człowieka nazw domen na zrozumiałe dla komputerów dane liczbowe),
• przestawieniu się na wewnętrzne (tj. rosyjskie) DNS-y,
• nieużywaniu zasobów hostowanych (udostępnianych) bezpośrednio z serwerów zagranicznych,
• przeniesieniu systemów hostowanych spoza Rosji do Rosji,
• przeniesieniu używanych zagranicznych domen do domeny „.ru”.

Rząd: nie ma planów odcięcia Rosji od globalnej sieci

Zacznijmy od tego, że autentyczność przytoczonego przez Nextę dokumentu nie została nigdzie potwierdzona. W tweecie nie ma też mowy o tym, że od 11 marca Kreml odetnie Rosjan od globalnego Internetu. Czytamy jedynie, że „rozpoczęto aktywne przygotowania”.

7 marca rosyjskie Ministerstwo Rozwoju Cyfrowego, Komunikacji i Środków Masowego Przekazu zaprzeczyło pogłoskom o rzekomych planach odłączenia Rosji od globalnego Internetu.

Portal Kommiersant cytuje przedstawicieli rosyjskiego rządu, którzy wyjaśniają, że przeniesienie rosyjskich witryn na krajowe DNS-y ma przełożyć się nie tylko na lepszą ochronę przed cyberatakami, ale też przed ewentualnym brakiem dostępu do usług spowodowanym przez jednostronne wypowiedzenie umowy o świadczeniu usług, np. przez zagranicznego dostawcę hostingu.

Odłączenie Internetu jest możliwe, choć problematyczne

Rosyjski rząd zapewnia, co prawda, że nie zamierza odcinać kraju od globalnego Internetu, jednak nie warto brać tych słów za pewnik. Kreml wielokrotnie już wprowadzał opinię publiczną w błąd, czego najlepszym przykładem są niedawne zapewnienia, że Rosja nie planuje wojny z Ukrainą.

Jednak nawet jeśli decyzja o odcięciu światowej sieci Rosjanom zapadnie, szybkie jej wdrożenie będzie niemożliwe. Prawnik Sarkis Darbinian z organizacji pozarządowej Roskomsvoboda wskazuje, że z punktu widzenia gospodarki zwykłe wyłączenie dostępu do Internetu byłoby zabójcze. 

Darbinian zauważa, że z internetem w Rosji powiązana jest praktycznie cała gospodarka, a odcięcie od niego byłoby dużo gorsze w skutkach niż nałożone na kraj sankcje.

Rosjanie przygotowują się do takiej operacji już od lat

Kolejny powód, dla którego do zapewnień ministerstwa należy podchodzić z pewną dozą niepewności, są trwające w Rosji od kilku lat testy dotyczące odcięcia tego kraju od światowego Internetu.

Realizacja projektu własnej wewnętrznej sieci rozpoczęła się już w roku 2016, kiedy uruchomiony został wojskowy intranet (niepubliczna sieć służącą do własnych potrzeb) dla danych niejawnych. W podobnym czasie doradca prezydenta Putina ds. IT, Herman Klimienko, zasugerował, że odpowiednio przygotowany wojskowy intranet może przejąć również resztę krajowego ruchu internetowego.

W następnym roku Kreml ogłosił, że zamierza przygotować własny katalog nazw domen, które będą służyć do przekierowywania ruchu. 

Pierwsze testy ruszyły w październiku tego samego roku. Jak wówczas zapowiadano, testy miały być powtarzane co roku. W lutym 2021 roku ogłoszono, że Rosja osiągnęła techniczną zdolność do kontrolowania ruchu w Runecie i działania w izolacji od globalnej sieci. 

O ile funkcjonowanie „suwerennego Internetu” na masową skalę jest wątpliwe (m.in. ze względu na biznes międzynarodowy), tak może posłużyć jako narzędzie do kontroli nastrojów społecznych w państwie.

Niezależne media na celowniku Kremla

Rosyjski rząd od dawna stara się ograniczyć dostęp obywateli do stron i usług, które pozwalają mobilizować się i protestować.

Od 2006 roku rosyjskie prawo wymaga od zagranicznych firm otwarcia swojego oprogramowania dla rosyjskich służb bezpieczeństwa i przekazywania danych użytkowników organom ścigania. Z tego powodu dostęp do usług takich jak LinkedIn, Zello i Telegram jest w Rosji ograniczony.

Od 2018 roku media finansowane z zagranicy otrzymują w Rosji status „agentów zagranicznych”. 

Więcej o ostatnich działaniach Kremla związanych z ograniczaniem dostępu do niezależnych mediów i portali społecznościowych przeczytasz w jednym z naszych artykułów.