Program „Rodzina 500 plus” zakłada finansowe wsparcie dla rodzin z dziećmi. Wszedł on w życie w kwietniu 2016 roku i, jak zapewnia rząd, „przyczynił się do znacznej poprawy sytuacji materialnej rodzin, wzmocnił je i nadał należny priorytet”. Kto najbardziej na nim korzysta?

Wydawać by się mogło, że program ma wspierać przede wszystkim te rodziny, które mają problemy ze spięciem miesięcznego budżetu. W 2021 roku opublikowano raport, który pokazał, że niekoniecznie tak jest. 

500 plus także dla bogatych, a może głównie dla bogatych?

Centrum analiz ekonomicznych (CenEA) szczegółowo przyjrzało się gospodarstwom pobierającym 500 plus. W 2021 roku, po pięciu latach działania programu, został opublikowany raport „Świadczenie wychowawcze po pięciu latach: 500 plus ile?”.

Raport był szeroko omawiany. „Gazeta Wyborcza” skomentowała go tak: „To nie polityka, to nie publicystyka, to czysta ekonomia, choć wnioski z niej są dość trudne do przyjęcia dla wielu osób, a tezy z raportu mogą drażnić”.

Co może drażnić? Media skupiły się na wnioskach dotyczących najbogatszych i najbiedniejszych gospodarstw. Z raportu wynika, że w 2019 roku 24,6 proc. wydatków na świadczenie 500 plus trafiało do rodzin z najwyższymi dochodami. Gospodarstwa o najwyższych dochodach stanowiły 20 proc. beneficjentów.

Najbiedniejsi świadczeniobiorcy 500 plus

Co z rodzinami, które wsparcia finansowego potrzebują najbardziej? 

Do 2021 roku roczne wydatki na program wynosiły ok. 40 mld zł.

Raport CenEA. Wiarygodność i aktualność

Publikację CenEA można traktować jako wiarygodne i eksperckie źródło. Jak czytamy, „CenEA jest niezależną, apolityczną jednostką naukowo-badawczą skupiającą się na analizie konsekwencji polityki społeczno-gospodarczej, ze szczególnym uwzględnieniem Polski”.

Do stworzenia raportu wykorzystano dane badania budżetów gospodarstw domowych 2019 udostępnione przez Główny Urząd Statystyczny. Natomiast wnioski raportu opierają się na obliczeniach przeprowadzonych przez autorów.

Wnioski z raportu CenEA mogą być nieaktualne z jeszcze jednego powodu. W kwietniu 2019 roku ustawa o świadczeniu została zmieniona. W efekcie od lipca 2019 roku program obejmuje wszystkie dzieci w rodzinie – również pierwsze i jedynaków.

Eksperci z CenEA już kilkukrotnie zajmowali się tematem programu „Rodzina 500 plus”. 

500 plus zamienia się w 800 plus

Od przyszłego roku świadczenie ma się zwiększyć i wynieść 800 zł miesięcznie. Ustawa w tej sprawie czeka już tylko na podpis prezydenta Andrzeja Dudy. Minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg uzasadniała podwyższenie kwoty świadczenia koniecznością „dostosowania wsparcia do obecnych potrzeb polskich rodzin”. 

– To także pieniądze, które rodziny mogą przeznaczyć zgodnie z potrzebami, np. wakacyjny wyjazd, dodatkowe zajęcia, różnego rodzaju aktywności – powiedziała minister.