Biejat nie zgadza się z Trzaskowskim w sprawie 800 plus

Podczas konferencji prasowej w Dąbrowie Górniczej Magdalena Biejat, wicemarszałkini Senatu i kandydatka Lewicy na prezydentkę, odniosła się do kwestii obywateli Ukrainy pracujących w Polsce. Miało to związek z pytaniem dziennikarza Polsatu o jej postulaty w sprawie 800 plus dla imigrantów [czas nagrania: 05:55].

Temat był już poruszany przez innych kandydatów, w tym prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego. Zaproponował on uzależnienie wypłaty świadczenia 800 plus dla Ukraińców od tego, czy mieszkają, pracują i płacą podatki w Polsce [czas nagrania: 10:56]. 

Biejat odpowiadając na pytanie, zarzuciła Rafałowi Trzaskowskiemu, że inspiruje się w swojej wypowiedzi poglądami Grzegorza Brauna, prezesa Konfederacji Korony Polskiej Grzegorza Brauna – również kandydującego w wyborach prezydenckich. Przytoczyła ponadto dane z najnowszego raportu Narodowego Banku Polskiego (NBP), z których – jej zdaniem – wynika, że zdecydowana większość imigrantów ma pracę, a ci, którzy jej nie mają, aktywnie jej szukają.

800 plus już teraz nie dla wszystkich

Obecnie obywatele Ukrainy mają prawo do 800 plus, jeśli mieszkają z dzieckiem na terytorium Polski (art. 26 ust. 1 pkt 2 ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy). Dodatkowo od 1 czerwca br. świadczenie mogą utracić te osoby, których dzieci nie spełniają obowiązku szkolnego.

W odpowiedzi na postulat Rafała Trzaskowskiego posłowie Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji wnieśli projekty ustaw zmieniających te przepisy. PiS oraz prezydent Warszawy proponują uzależnić wypłatę 800 plus od zatrudnienia i płacenia podatków w Polsce. Z kolei Konfederacja chciałaby całkowitego zniesienia przepisów uprawniających obywateli Ukrainy do pobierania różnych świadczeń dla dzieci.

Ilu Ukraińców pracuje w Polsce według NBP?

Raport NBP „Sytuacja życiowa i ekonomiczna migrantów z Ukrainy w Polsce w 2024 r.” został opublikowany pod koniec 2024 roku. Badanie przeprowadzono od 6 maja do 5 lipca, metodą ankietową wśród imigrantów przybyłych zarówno przed, jak i po pełnoskalowej inwazji Rosji na Ukrainę w 2022 roku. Zebrano 3 778 odpowiedzi (s. 40). 

W przypadku osób niepracujących prawie 80 proc. uchodźców z dziećmi szuka pracy na etat lub pół etatu. U uchodźców bez dzieci ten odsetek spada do 51 proc. W przypadku imigrantów przedwojennych 63 proc. rodziców i 66 proc. osób bez dzieci szuka pracy na część lub cały etat (s. 16). 

Większość dochodu Ukraińców pochodzi z pracy

Według raportu 81,4 proc. pracujących imigrantów sprzed wojny ma stałe zatrudnienie,  w przypadku uchodźców: 65,3 proc. Kolejne 6,6 proc. imigrantów i 16,5 proc. uchodźców pracuje dorywczo (s. 16).

Dla 90 proc. imigrantów i 76 proc. uchodźców praca jest podstawowym źródłem dochodu. W przypadku uchodźców 11 proc. dochodu stanowią świadczenia typu 800 plus, a 13 proc. – pieniądze wysyłane z Ukrainy (s. 21).

Jeśli spojrzymy na raporty z poprzednich lat, w 2022 roku, czyli w roku pełnoskalowej inwazji Rosji, 94 proc. wcześniejszych imigrantów i 65 proc. uchodźców miało pracę (s. 14). Rok później te wskaźniki były niemalże takie same (s. 14). Od 2023 wzrósł za to odsetek uchodźców zatrudnionych na stałe – wtedy było to jedynie 36 proc.

Czy badanie NBP jest wiarygodne?

W opisie metody badania NBP (s. 41) nie znajdziemy zapewnienia, że zostało ono przeprowadzone na reprezentatywnej próbie. Za to w celu „zapewnienia lepszej reprezentatywności” przeprowadzono je we wszystkich województwach. 35 proc. próby stanowiły osoby spoza stolic województw. Ankiety kierowano do osób w różnych miejscach (np. w firmach, w urzędach) i unikano dobierania zbyt dużej liczby osób z jednej grupy (np. z jednej rodziny czy z firmy).

Do danych z wcześniejszego raportu NBP o zbliżonej metodologii odwołuje się Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), w swoim raporcie o migracji (str. 54), oraz Polski Instytut Ekonomiczny (PIE) w raporcie o Ukraińcach na rynku pracy w Polsce. Inne źródła nie rozstrzygają tak jednoznacznie, jaka część uchodźców i migrantów z Ukrainy pracuje w Polsce.

Ilu Ukraińców przebywa w Polsce?

Podczas posiedzenia podkomisji ds. obywatelskich, cudzoziemców i migracji w grudniu 2024 roku Kamil Kisiel, zastępca dyrektora departamentu spraw międzynarodowych i migracji w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, przedstawił aktualne informacje o obywatelach Ukrainy przebywających w Polsce [czas nagrania: 10:10]. 

Według statystyk Urzędu do Spraw Cudzoziemców na lipiec 2024 roku, spośród ok. 972 tys. migrantów objętych ochroną czasową 62 proc. to kobiety. Wśród dorosłych kobiety stanowią 74 proc. Co drugi zarejestrowany jest niepełnoletni (s. 7).

Co mówią inne źródła o Ukraińcach pracujących w Polsce?

GUS publikuje regularnie dane o cudzoziemcach wykonujących pracę w Polsce. W ostatniej publikacji z lipca 2024 roku obywatele Ukrainy byli najliczniejszą grupą pracowników pośród cudzoziemców – stanowili prawie 70 proc. (s. 1). W sumie pracę wykonywało 701,3 tys. obywateli Ukrainy.

GUS uwzględnia w tej liczbie także umowy zlecenia oraz umowy pokrewne, takie jak umowy agencyjne (s. 2). W statystykach za cały 2023 rok GUS wskazał, że w poszczególnych miesiącach ok. 69 proc. pracujących cudzoziemców stanowili Ukraińcy, co oznacza, że była to podobna liczba, oscylująca ok. 700 tys. osób (s. 3).

Ze sprawozdania Państwowej Inspekcji Pracy za 2023 rok wynika, że 16 proc. skontrolowanych pracowników z Ukrainy było zatrudnionych nielegalnie. PIP objął w ubiegłym roku kontrolą ok. 30 tys. pracowników z tego kraju (s. 170).

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, w komunikacie z maja 2024 roku, podało, że obywateli Ukrainy zarejestrowanych jako bezrobotnych było wtedy 12,3 tys. Stanowiło to 1,6 proc. ogólnej liczby bezrobotnych. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych z Ukrainy wzrosła ośmiokrotnie od czasu pełnoskalowej inwazji Rosji.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!