Kryzys energetyczny w Polsce

Rosyjska inwazja na Ukrainę mocno zdestabilizowała sytuację na rynku energetycznym w Europie. Nagły wzrost cen surowców, a także wstrzymanie dostaw rosyjskiego gazu doprowadziły do znaczącego wzrostu cen energii elektrycznej.

W mediach przewijają się doniesienia o nadmiarowych marżach nakładanych przez firmy energetyczny, co winduje ceny energii elektrycznej. Paulina Hennig-Kloska, goszcząc w programie Graffiti, powołała się na wyliczenia ekspertów z Forum Energii, według których spółki przez ostatni rok zwiększyły swoje marże o 7 000 proc.

Działania podejmowane przez rząd skrytykował także Marcin Kierwiński, którego zdaniem, władza nie radzi sobie z kryzysem energetycznym. Zdaniem posła rząd powinien przyjrzeć się w pierwszej kolejności państwowym spółkom energetycznym i ich marżom. Kierwiński odwołał się przy tym do niedawnej zapowiedzi ministra Sasina, który chciałby opodatkować nadmiarowe zyski wielkich firm.

Przygotowałem projekt opodatkowania dużych firm. Danina dotyczy zawyżonych marż w czasie kryzysu. To obok cen surowców główna przyczyna inflacji. Duże korporacje, w tym zagraniczne, również powinny wykazać się solidarnością z Polakami.

— Jacek Sasin (@SasinJacek) September 30, 2022

Forum Energii: Ceny mocno w górę

Think tank Forum Energii pochyla się co miesiąc nad analizą polskiego rynku elektroenergetycznego. W sierpniowym podsumowaniu czytamy, że giełdowe ceny energii elektrycznej od pewnego czasu notują comiesięczne dwucyfrowe wzrosty. Przykładowo, kontrakty na dostawę w godzinach szczytowego zapotrzebowania podrożały między lipcem a sierpniem średnio o 45 proc.

Równocześnie Forum Energii donosi z jednej strony o dynamicznym wzroście wskaźnika CDS (Clean Dark Spread), a z drugiej o spadku wskaźnika CSS (Clean Spark Spread). Jak wyjaśnia Oksfordzki Instytut Badań nad Energią (s. 20), wskaźnik CDS mierzy marże brutto elektrowni węglowych ze sprzedaży energii elektrycznej, pomniejszoną o cenę paliwa i opłatę emisyjną naliczaną w systemie EU ETS. Z kolei CSS określa marżę producentów energii elektrycznej z gazu.

Wskaźniki CDS i CSS rosną więc wraz ze wzrostem marż producentów energii. Forum Energii zaznacza przy tym, że do określenia czystej marży konieczne jest jeszcze odjęcie kosztów operacyjnych, transportowych i inwestycyjnych.

Wskaźnik CDS wzrósł 71-krotnie

Według wrześniowej analizy Forum Energii wskaźnik CDS w okresie od sierpnia 2021 roku do sierpnia 2022 roku wzrósł o 7 100 proc. do poziomu 1 287,43 zł/MWh. Oznacza to, że w ciągu roku marże spółek produkujących energię elektryczną z węgla wielokrotnie wzrosły.

Równocześnie wskaźnik CSS spadł w tym samym okresie o niemal 3 000 proc. W sierpniu 2020 roku był on ujemny i wynosił -191,6 zł/MWh. Oznacza to, że w ciągu roku marże spółek produkujących energię elektryczną z gazu wielokrotnie zmalały.

Ceny węgla i opłaty emisyjne są stabilne – marże dalej rosną

Z analizy Forum Energii wynika, że w dużej mierze za wzrost cen energii elektrycznej odpowiadają rosnące marże. W czasie gdy cena węgla oraz uprawień do emisji w systemie EU ETS ustabilizowały się po wcześniejszych wzrostach, marże spółek energetycznych wciąż rosną. Na Twitterze wyniki analizy skomentowała prezes Forum Energii, dr Joanna Maćkowiak-Pandera:

Energetyka cichutko na fali kryzysu zwiększa marże.
Są rekordowe.
– Ceny CO2 ustabilizowały się, a nawet spadły.
– Węgiel kupowany jest w ramach kontraktów długoterminowych.
Skąd te wzrosty ja się pytam? I proszę nie mówić,że nie wiedzą po ile kupią węgiel w przyszłym roku. pic.twitter.com/UmAiHlkJty

— Joanna Pandera (@jmpandera) September 20, 2022

Polska Towarowa Giełda Energii odnotowała w ciągu roku wyraźny wzrost cen rocznych kontraktów na dostawę prądu. W sierpniu 2022 roku ich średnia cena wynosiła 1 816,8 zł/MWh. Rok wcześniej było to 316,6 zł/MWh. Różnica wynosi zatem ponad 1 500 zł.

W tym samym czasie, według danych Agencji Rozwoju Przemysłu, ceny węgla wzrosły z poziomu 111,2 zł/MWh o ok. 45 zł. Z kolei za uprawnienia emisyjne producenci muszą płacić o 141,2 zł więcej niż przed rokiem.