Strona główna Wypowiedzi Nagrywanie wyborów. Dopuszczalne, ale nie w każdej sytuacji

Nagrywanie wyborów. Dopuszczalne, ale nie w każdej sytuacji

Nagrywanie wyborów. Dopuszczalne, ale nie w każdej sytuacji

Janusz Cieszyński

Poseł
Prawo i Sprawiedliwość

Pan poseł Raś pytał o nagrywanie (głosowania – przyp. Demagog) i wskazywał, że to jest pogwałcenie zasad dotyczących tajności. A chciałbym wskazać, że już dzisiaj można rejestrować tego typu wydarzenia i już dzisiaj osoba, która jest w komisji wyborczej, może takiego nagrania dokonać.

Posiedzenie Sejmu RP, 26.01.2023

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

Posiedzenie Sejmu RP, 26.01.2023

Manipulacja

Wypowiedź uznajemy za manipulację, gdy zawiera ona informacje wprowadzające w błąd lub naginające/przeinaczające fakty, w szczególności poprzez:

  • pominięcie ważnego kontekstu,  
  • wykorzystywanie poprawnych danych do przedstawienia fałszywych wniosków,  
  • wybiórcze wykorzystanie danych pasujących do tezy (cherry picking), 
  • używanie danych nieporównywalnych w celu uzyskania efektu podobieństwa lub kontrastu,  
  • wyolbrzymienie swoich dokonań lub umniejszenie roli adwersarza, 
  • pozamerytoryczne sposoby argumentowania.

Sprawdź metodologię

  • W brzmieniu obowiązujących przepisów Kodeku wyborczego mężowie zaufania mogą nagrywać czynności komisji własnym urządzeniem w dwóch sytuacjach: przed rozpoczęciem głosowania oraz po zamknięciu lokalu wyborczego.
  • Nowelizacja przepisów zaproponowana przez obóz rządzący przewiduje możliwość rejestracji czynności komisji podczas całego procesu wyborczego, czyli również w trakcie głosowania.
  • Obecne przepisy pozwalają rejestrować działania komisji, jednak w węższym zakresie niż w proponowanej reformie. Na tej podstawie oceniamy wypowiedź jako manipulację.
  • Kodeks wyborczy zezwala mężom zaufania na rejestrowanie pracy komisji wyborczej, a nie samego aktu głosowania przez wyborców.

Ustawa została uchwalona przez Sejm głosami PiS. Aktem prawnym zajmie się teraz Senat, który może go odrzucić lub zgłosić poprawki. Nie wiadomo również, jakie stanowisko w sprawie noweli zajmie prezydent.

Nowelizacja Kodeksu wyborczego na horyzoncie

Z inicjatywy posłów PiS do Sejmu trafił projekt zmiany ustawy – Kodeks wyborczy. Autorzy nowelizacji przekonują, że jej celem jest zwiększenie frekwencji wyborczej oraz transparentności procesu wyborczego. W przypadku przejrzystości wyborów jedną z istotnych zmian ma być możliwość filmowania – przez mężów zaufania z poszczególnych komitetów – przebiegu wyborów w lokalach.

Opozycja nie popiera zmian proponowanych przez PiS – krytykuje władzę i wskazuje, że możliwość nagrywania kart wyborczych uderza w tajność wyborów. Krzysztof Śmiszek z Lewicy wyraził obawę, że nagrywanie kart do głosowania to „pułapka wyborcza” ze strony PiS, która może zostać wykorzystana do podważenia rzetelności wyborów przy przedłużającym się liczeniu głosu w dużych miastach. W odpowiedzi na zarzuty posła Rasia, dotyczące naruszenia zasady tajności wyborów, Janusz Cieszyński wspomniał, że już dzisiaj istnieje możliwość nagrywania podczas wyborów. Czym jednak różnią się obowiązujące przepisy od tych proponowanych przez PiS?

Obecnie nagrania są możliwe, lecz w węższym zakresie

Kodeks wyborczy przewiduje możliwość nagrywania (przez mężów zaufania) w ograniczonym zakresie czynności obwodowej komisji wyborczej. Są to osoby, które mogą być mianowane przez każdy komitet wyborczy do monitorowania procesu przebiegu wyborów (art. 103a).

Według art. 42 par. 5 wspomniane czynności mogą być rejestrowane przy pomocy urządzeń prywatnych. O jakie sytuacje chodzi?

Po pierwsze, dozwolone jest nagrywanie działań obwodowej komisji wyborczej przed rozpoczęciem głosowania (jest to np. sprawdzanie, czy urna jest pusta – wskazuje portal prawo.pl). Po drugie, nagrywane mogą być działania po zakończeniu głosowania (od momentu rozpoczęcia liczenia głosów) do podpisania protokołów głosowania.

Nowe przepisy to większe możliwości

Jeżeli ustawa wejdzie w życie w proponowanym kształcie (obecnie czeka, aż zajmie się nią Senat), możliwe stanie się rejestrowanie przez mężów zaufania wszelkich czynności obwodowej komisji wyborczej, w tym m.in. wydawania kart do głosowania.

Początkowo prawo do rejestracji miało być przyznane także obserwatorom społecznym, czyli osobom, które zostały wyznaczone do monitorowania wyborów przez organizacje pozarządowe dbające o demokrację. Z tego rozwiązania jednak zrezygnowano.

„Od podjęcia przez obwodową komisję wyborczą czynności, o których mowa w § 1, do podpisania protokołu, o którym mowa w art. 75 § 1, czynności obwodowej komisji wyborczej na obszarze kraju mogą być rejestrowane przez mężów zaufania z wykorzystaniem własnych urządzeń rejestrujących. – art. 42 par. 5 Kodeksu wyborczego w możliwym nowym brzmieniu”.

Nie oznacza to jednak, że możliwe będzie nagrywanie samego procesu głosowania przez wyborców. Kodeks wyborczy zezwala mężom zaufania na utrwalanie tylko pracy komisji. Do nagrania aktu głosowania mogłoby dojść tylko w sytuacji, gdyby potencjalnie to członek komisji próbował ingerować w tajność głosowania, co jest nielegalne na podstawie art. 251 Kodeksu karnego.

Wątpliwości budzi nie tylko kwestia tajności wyborów

Zmiany przewidziane w nowelizacji przewidują również, że materiały zawierające zarejestrowany przebieg czynności obwodowych komisji wyborczych mogą trafić do ministra cyfryzacji, który będzie gromadził ją na specjalnie utworzonym serwerze. W opinii Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych właściwe byłoby, aby dane gromadził organ wyborczy, np. Państwowa Komisja Wyborcza.

Po przekazaniu materiałów mąż zaufania będzie zobligowany do niezwłocznego ich usunięcia (proponowany art. 42 par. 6c). Jeżeli nie zostaną one przekazane, wówczas mąż zaufania będzie musiał usunąć nagranie nie później niż do końca dnia następującego po dniu, w którym obwodowa komisja wyborcza przekazała protokół głosowania (art. 42 par. 6d).

Zasadniczym pytaniem jest, czy ktoś – i jeśli tak, to kto – będzie odpowiedzialny za weryfikację, czy materiały faktycznie zostały usunięte. Istnieje również ryzyko, że część takich treści mogłaby zostać zmanipulowana np. do celów politycznych.

„Ten nagrany materiał ma służyć docelowo jako materiał dowodowy na wypadek, gdyby zostały podjęte jakieś działania zmierzające do unieważnienia głosowań. Ale moją wątpliwość budzi to, czy istnieje możliwość zagwarantowania, że te nagrania dokonane przez osoby prywatne, nie zostaną potem w jakiś sposób zmanipulowane” – wskazuje w rozmowie z prawo.pl konstytucjonalista dr hab. Sławomir Patyra.

*Jeśli znajdziesz błąd, zaznacz go i wciśnij Ctrl + Enter

Wpłać, ile możesz

Na naszym portalu nie znajdziesz reklam. Razem tworzymy portal demagog.org.pl

Wspieram

Dowiedz się, jak radzić sobie z dezinformacją w sieci

Poznaj przydatne narzędzia na naszej platformie edukacyjnej

Sprawdź!