Ten tekst jest częścią serii poświęconej faktoidom, czyli anegdotkom, które lubimy przekazywać, zwłaszcza w charakterze „naukowych” ciekawostek. Raz powielone, stają się prawie nieśmiertelne. Dlaczego? Ponieważ mają fantastyczny potencjał społeczny: miło jest rzucić w towarzystwie jakąś mądrą, intrygującą tezą.

Dziś skupiamy się cukrze.

Brązowy znaczy zdrowszy? Nie w przypadku cukru

Brązowy ryż czy pełnoziarniste pieczywo są zdrowsze od swoich białych odpowiedników. Wynika to przede wszystkim z tego, że zawierają one więcej składników wartościowych dla zdrowia, np. witamin z grupy B, żelaza, magnezu czy błonnika; są też mniej przetworzone, tzn. że przeprowadzono – od surowca pierwotnego do finalnego produktu spożywczego – mniej procesów obróbki, co jest zasadniczo korzystne dla zdrowia (s. 37).

Jednak w obiegowej opinii stwierdzenie: „brązowe znaczy zdrowsze” dotyczy też cukru. Całkiem sporo osób wierzy, że ten ciemniejszy jest zdrowszy od zwykłego, białego proszku. Niesłusznie, ponieważ oba te słodkie produkty są tak samo niezdrowe.

Jak podaje dr Anna Taraszewska, pracowniczka Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH – PIB), członkini Polskiego Towarzystwa Dietetyki (PTD):

Co sprawia, że cukier jest brązowy? Dodatkowe składniki

Melasa dodawana do białego cukru to produkt uboczny rafinacji. Ma on wygląd ciemnobrązowego, gęstego syropu:

Źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8f/Blackstrapmolasses.JPG, autor: Badagnani, licencja: CC 3.0 Uznanie autorstwa

Melasa jest znacznie mniej słodka niż biały cukier. Sacharoza (czyli dwucukier, którego białe kryształy możesz oglądać w cukierniczce) stanowi jedynie ok. połowę masy całego produktu. Jeżeli melasa zostanie dodana do białego cukru, to powstanie z tego cukier brązowy. Jenna Smith, dietetyczka z University of Illinois precyzuje:

Sama melasa zawiera nieliczne składniki potencjalnie korzystne dla zdrowia, takie jak związki mineralne. Jednak aby uzyskać cukier brązowy, dodaje się jej tak niewielkie ilości, że trudno się spodziewać pozytywnego efektu zdrowotnego.

A co z cukrem trzcinowym?

Czasem można się też spotkać z argumentacją, że przecież „zwykły” brązowy cukier to nie to samo co cukier trzcinowy. Ten pierwszy produkowany jest bowiem z buraków cukrowych, a ten drugi – z trzciny cukrowej. 

Dr Anna Taraszewska wyjaśnia:

Zamiast szukać „zdrowszych” cukrów, lepiej popracować nad tym, by jeść ich mniej

Spożywanie dużych ilości cukru jest niekorzystne dla zdrowia. Dlatego warto ograniczać zawartość tego składnika w diecie. Pewną alternatywą jest stosowanie substancji słodzących niebędących cukrem (tzw. słodzików). Te jednak, choć na ogół bezpieczne, również nie są pozbawione wad, o czym dokładniej możecie przeczytać w naszej analizie dotyczącej mitów dietetycznych.

Jak podsumowuje dr Anna Taraszewska:

Wygląda więc na to, że subtelne różnice pomiędzy cukrem białym a brązowym nie są istotne w kontekście ich wpływu na zdrowie. Osoby, które chcą dokonywać zdrowszych wyborów żywieniowych, powinny raczej podjąć próbę redukowania ilości cukrów prostych w diecie, a nie przedkładać jeden rodzaj słodkiej substancji nad inną.