Autorzy raportu skorzystali z systemu NACE służącego do klasyfikacji działalności gospodarczej w obszarze: handlu detalicznego, usług, przemysłu oraz produkcji. Ankieterzy skontaktowali się telefonicznie z osobami decyzyjnymi: menadżerami, dyrektorami (CEO), marketingowcami oraz osobami pracującymi w działach prawnych. Grupę kontrolną stanowiło 12 832 firm. 

49 proc. procent unijnych firm oceniło krajowy system sądownictwa jako „dobry”, a 9 proc. jako „bardzo dobry”. 3 proc. twierdzi, że niezależność sądów i sędziów w ich kraju jest „zła”, a 12 proc. uważa, że „bardzo zła”.

Źródło: Komisja Europejska

Tymczasem w porównaniu z rokiem 2020 odnotowano wzrost pozytywnych ocen: na Malcie (20 punktów proc.), w Estonii (18 punktów proc) i na Słowacji (15 punktów proc.). Wyniki w grupie „źle/bardzo źle” polskich firm są dość podobne do tych z ankiety badającej nastroje społeczne. Na pytanie o to, czy kwestia presji politycznej miała wpływ na negatywną ocenę, 70 proc. badanych wskazało odpowiedź „bardzo”. Wynik ten wpisuje się w unijną tendencję, ponieważ w 15 z 25 badanych państw presja ze strony polityków bądź rządu jest głównym czynnikiem determinującym negatywną ocenę.

W przypadku pytania o presję ekonomiczną blisko połowa ankietowanych nie potrafiła udzielić odpowiedzi, z kolei ⅕ stwierdziła, że nacisk ze strony grup interesu ma wpływ na ich ocenę wymiaru sprawiedliwości.

Kiedy polskie firmy zostały zapytane o to, czy zgadzają się z tym, że status i pozycja sędziów nie gwarantują im niezależności, 27 proc. respondentów zgodziło się z tym stwierdzeniem „zdecydowanie”, a 19 proc. „umiarkowanie”. Aż 44 proc. badanych nie potrafiło udzielić odpowiedzi.

Biorąc pod uwagę czynniki demograficzno-ekonomiczne, autorzy raportu rozpatrywali dochody firmy, liczbę zatrudnianych pracowników oraz ich wiek. Ustalono, że firmy z dochodem przekraczającym 500 tys. euro częściej wskazują status i pozycję sędziego jako przyczynę ich pozytywnej oceny niż te z mniejszym dochodem. Generalnie firmy oceniają poziom niezawisłości sądów i sędziów negatywnie ze względu na czynnik ingerencji rządu i polityków.

Warto także odnotować, że firmy młode, czyli zarejestrowane po 2020 roku, oceniają niezależność sądownictwa mniej pozytywnie niż te zarejestrowane w latach 2015–2020.

Artykuł powstał w ramach projektu „Fakty w debacie publicznej”, realizowanego z dotacji programu „Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy”, finansowanego z Funduszy EOG.