Kontekst wypowiedzi

21 maja 2021 roku Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) nakazał Polsce natychmiastowe zaprzestanie wydobycia węgla brunatnego w kopalni Turów, która znajduje się na polsko-czeskim pograniczu. Polska nie wstrzymała wydobycia, dlatego 20 września TSUE nakazał Polsce zapłacić karę (na rzecz Komisji Europejskiej) w wysokości 0,5 mln euro dziennie za nieprzestrzeganie tego postanowienia.

Polsko-czeskie negocjacje, których celem jest rozwiązanie sporu, nie przynoszą efektu. Negocjacje zostały przerwane, a 20 października o ich wznowienie apelował do czeskiego ministra środowiska Richarda Brabca i ministra spraw zagranicznych Jakuba Kulhánka hejtman (marszałek) libereckiego kraju, czyli województwa libereckiego, Martin Půta. To na teren tego województwa ma negatywny wpływ działalność kopalni Turów. Martin Půta przekonywał, że z dalszymi negocjacjami nie można czekać „dwa czy trzy miesiące, aż powstanie nowy rząd”.

Rzeczniczka prasowa ministerstwa środowiska Petra Roubíčková poinformowała, że kierownictwo resortu otrzymało zgodę na kolejne negocjacje z Polską od przedstawicieli koalicji Spolu, czyli Razem, i koalicji Piratów i Burmistrzów (Piráti a Starostové). Obie wspólnie zdobyły 108 miejsc w 200-osobowym czeskim sejmie (Poslanecká sněmovna) i prowadzą negocjacje w sprawie utworzenia nowego czeskiego rządu. Petra Roubíčková poinformowała 20 października, że Czesi zaprosili stronę polską do negocjacji.

Każdego dnia licznik kary, którą Polska ma zapłacić na rzecz Komisji Europejskiej, rośnie o 0,5 mln euro. I to właśnie kwestii politycznej odpowiedzialności byłego ministra spraw zagranicznych Witolda Waszczykowskiego za nierozwiązanie polsko-czeskiego sporu o kopalnię Turów dotyczył fragment Porannej Rozmowy w RMF FM z 18 października, którą prowadził Robert Mazurek.

Witold Waszczykowski, który funkcję szefa dyplomacji pełnił od 16 listopada 2015 do 8 stycznia 2018 przekonuje, że w okresie jego urzędowania Czesi nie podnosili tego problemu w kontaktach z MSZ. Oba stwierdzenia Witolda Waszczykowskiego nie mają pokrycia w faktach.

Jak Czesi w latach 2015–2018 komunikowali polskiemu rządowi o problemach związanych z rozbudową kopalni Turów?

Z tym pytaniem Demagog zwrócił się do czeskiego ministerstwa środowiska i ministerstwa spraw zagranicznych. Mariana Wernerová z biura prasowego czeskiego MSZ poinformowała nas, że:

Szczegółowe informacje na prośbę Demagoga przedstawia czeskie ministerstwo środowiska, które zapytaliśmy o działania czeskiej strony, podjęte w latach, kiedy Witold Waszczykowski był członkiem polskiego rządu. Rzeczniczka prasowa resortu Petra Roubíčková informuje, że: 

Petra Roubíčková na naszą prośbę przedstawiła szczegółowy harmonogram czeskich działań w sprawie kopalni Turów w okresie od 2015 do 2018 roku.

Z informacji przedstawionych przez stronę czeską jasno wynika, że w okresie pełnienia funkcji ministra spraw zagranicznych przez Witolda Waszczykowskiego Czesi informowali polski rząd (i to na poziomie ministerialnym) o problemach związanych z rozbudową kopalni Turów. 

Czy MSZ w okresie, kiedy kierował nim Witold Waszczykowski, był informowany o czeskim stanowisku w sprawie kopalni Turów?

Takie pytanie wysłaliśmy do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz polskiej ambasady w Pradze. Do czasu publikacji tego tekstu nie otrzymaliśmy żadnej informacji w tej sprawie. Dysponujemy jedynie cytowanymi już odpowiedziami czeskiego ministerstwa środowiska i czeskiego MSZ, z których nie wynika jednoznacznie, że kierownictwo polskiego MSZ, w okresie kierowania resortem przez Witolda Waszczykowskiego, było informowane o problemach związanych z rozbudową kopalni Turów.

Jednak z pomocą mogą przyjść publicznie dostępne informacje. Na oficjalnej stronie czeskiego rządu opublikowano zdjęcie uczestników międzyrządowych konsultacji czesko-polskich, które miały miejsce 8 kwietnia 2016 roku w Warszawie. Jednym z tematów konsultacji było planowane przez Polskę rozszerzenie wydobycia w kopalni węgla brunatnego Turów, co potwierdza nie tylko czeska strona, ale także depesza Polskiej Agencji Prasowej. W międzyrządowych konsultacjach brał udział Witold Waszczykowski, czego dowodzi poniższa fotografia.

Źródło: Vlada.cz

Od 2014 roku sprawa kopalni Turów była również przedmiotem obrad Polsko-Czeskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej. Posiedzenia tej komisji, która została „powołana w 1994 roku na mocy Porozumienia między Rządem RP a Rządem RCz o Współpracy Transgranicznej”, odbywają się każdego roku naprzemiennie w Polsce i w Czechach.

W okresie pełnienia funkcji szefa MSZ przez Witolda Waszczykowskiego komisja obradowała dwukrotnie: we wrześniu 2016 roku oraz w czerwcu 2017 roku. W obu przypadkach MSZ miał swoją reprezentację, a podczas obrad Czesi podnosili problem kopalni Turów.

22. posiedzenie Polsko-Czeskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej miało miejsce 20-21 września 2016 roku w czeskim mieście Hradec Králové. Z protokołu spotkania wynika, że MSZ reprezentowała na nim polska ambasador w Pradze Grażyna Bernatowicz (zgodnie z przepisami, ambasady to jednostki podległe MSZ). Czeska strona podejmowała sprawę kopalni Turów, o czym świadczą zapisy w dokumencie:

W dniach 5-6 czerwca 2017 roku we Wrocławiu odbyło się 23. posiedzenie Polsko-Czeskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Transgranicznej. Jak wynika z protokołu, MSZ reprezentował Jarosław Strejczek, zastępca polskiego ambasadora w Czechach. Tym razem także podnoszono sprawę kopalni Turów. W protokole czytamy m.in.:

Z przedstawionych informacji wynika, że w okresie pełnienia funkcji szefa polskiej dyplomacji przez Witolda Waszczykowskiego sprawa kopalni Turów „dochodziła do MSZ-u”, nawet nie tylko na szczebel ministerialny, ale do samego Witolda Waszczykowskiego, który jako minister spraw zagranicznych uczestniczył w polsko-czeskich międzyrządowych konsultacjach, podczas których ten problem był przez Czechów sygnalizowany.