O higienie cyfrowej słyszała już prawie połowa dorosłych internautów i internautek. Tak wynika z drugiego Ogólnopolskiego Badania Higieny Cyfrowej Dorosłych (s. 6), które przeprowadzono w grudniu 2024 roku (s. 26). Autorami badania (s. 4) są Magdalena Bigaj (medioznawczyni, prezeska Fundacji „Instytut Cyfrowego Obywatelstwa”), dr hab. Magdalena Woynarowska (pedagog zajmująca się edukacją zdrowotną) i prof. Mariusz Panczyk (specjalista w zakresie projektowania badań).

Z raportu z tego badania, opublikowanego w marcu 2025 roku, wynika, że termin „higiena cyfrowa” możemy traktować bardzo szeroko. Reprezentatywną grupę 1000 respondentów w wieku od 18 do 81 lat zapytano w formularzu online (s. 26–27) m.in. o to, czy co najmniej raz dziennie czyszczą telefon np. chusteczkami dezynfekującymi. Większość (51,2 proc.) odpowiedziała, że robi to rzadko lub prawie nigdy (s. 54).

Gdy spojrzymy na pytania zadane w ankiecie, widzimy, że w pojęciu higieny cyfrowej mieści się jednak wiele mniej oczywistych kwestii: kontrola czasu spędzanego przed ekranem, ochrona przed złośliwym oprogramowaniem, a także weryfikowanie treści w internecie (s. 23). W Demagogu zajmujemy się właśnie tym ostatnim, dlatego to na tej części badania skupimy się najmocniej.

Tylko 1/3 ankietowanych zawsze krytycznie podchodzi do informacji z internetu

W zakresie weryfikacji treści badane osoby musiały dokonać samooceny w dwóch kwestiach. Po pierwsze, jak często podchodziły krytycznie, z ograniczonym zaufaniem, do treści napotkanych w internecie, np. do informacji na jakiś temat czy do zdjęć przedstawiających życie innych osób. Po drugie, jak często weryfikowały ważne dla nich informacje z internetu, aby chronić się przed nieprawdziwymi informacjami (s. 49).

W badaniu przeprowadzonym w listopadzie 2022 roku (s. 23) blisko połowa stwierdziła, że zawsze lub prawie zawsze ma ograniczone zaufanie do treści, na które trafia w internecie, i nie wierzy we wszystko, co tam czyta lub widzi. Nie musi to jednak oznaczać, że mamy do czynienia ze spadkiem liczby osób mających taki nawyk. Wynik może być mylący, ponieważ w pierwszym badaniu pytanie nie brzmiało dokładnie tak samo jak w drugim (s. 52).

Nie zmienił się za to znacząco odsetek osób weryfikujących informacje zdobyte w internecie. W 2022 roku był to podobny niewysoki odsetek – 31 proc. badanych (s. 52).

Nieco ponad połowa nigdy nie klika w podejrzane linki

Wśród dobrych nawyków z obszaru „Bezpieczne używanie internetu i urządzeń ekranowych” tylko jeden – jako stały – wskazała ponad połowa dorosłych Polaków. Zawsze lub prawie zawsze 52,9 proc. badanych klika tylko w te linki i wiadomości, które pochodzą od zaufanych osób lub ze znanych im źródeł (s. 44).

W 2022 roku na podobne pytanie w ten sposób odpowiedziało więcej, bo 58,7 proc. badanych (s. 46). Tymczasem podejrzane linki nieustannie bywają wykorzystywane do internetowych oszustw. Przykładowo: w raporcie Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) możemy przeczytać, że jej wizerunek był wykorzystywany jako zachęta do wejścia na stronę służącą do wyłudzania danych (s. 22).

Dobre nawyki szczególnie ważne w okresie kampanii wyborczej

Brak stałego nawyku weryfikacji informacji i unikania podejrzanych linków może być więc prawdziwie niebezpieczną mieszanką.

Jak przekonywaliśmy w naszych „Sześciu poradach przed wyborami”, weryfikowanie informacji w wiarygodnych źródłach to szczególnie ważny nawyk w okresie kampanii wyborczej. 

W ostatnim raporcie Europejska Służba Działań Zewnętrznych pokazała, że Rosja stoi za 1/5 zagranicznych manipulacji w przestrzeni informacyjnej i szczególnie uaktywnia się przed wyborami. Z naszych cotygodniowych publikacji wynika, że już teraz w polskiej infosferze realizowane są operacje wpływu.

Osobom, które chciałyby częściej weryfikować informacje napotkane w internecie i sprawniej rozpoznawać oszustwa, polecamy dwa nasze teksty:

• Czy strona jest wiarygodna – jak to sprawdzić samodzielnie?
• Jak sprawdzić, czy masz do czynienia ze scamem? Oto proste sposoby.

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!