Prezes Trybunału Konstytucyjnego o zamachu stanu w Polsce

31 stycznia 2024 roku Bogdan Święczkowski, Prezes Trybunału Konstytucyjnego, złożył zawiadomienie o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. 

Święczkowski uważa, że rząd, marszałkowie Sejmu i Senatu, parlamentarzyści koalicji rządzącej oraz Prezes Rządowego Centrum Legislacji, a także niektórzy sędziowie i prokuratorzy mogą działać w zorganizowanej grupie przestępczej. 

– To jest ustrojowy zamach stanu, trwający, pełzający – tłumaczył prezes Święczkowski tydzień później w wywiadzie dla telewizji wPolsce24.

Wskazane przez prezesa Święczkowskiego osoby miały działać w porozumieniu, aby – poprzez przemoc i groźbę prawną – zmierzać do zmiany ustroju konstytucyjnego w Polsce oraz do zaprzestania działalności polskich organów konstytucyjnych, m.in. samego Trybunału Konstytucyjnego. 

Hołownia: „Nie ma żadnego zamachu stanu”

– On z nudów takie rzeczy gada – stwierdził Szymon Hołownia w programie Pytanie Dnia w TVP Info. Marszałek Sejmu wskazał, że w 2024 roku Trybunał wydał jedynie 25 wyroków, w tym 13 „na zamówienie Prawa i Sprawiedliwości”. 

Wcześniej wydawanych wyroków miało być dużo więcej. Hołownia zauważył także, że obywatel czeka na rozpatrzenie sprawy 2 lata, podczas gdy politycy PiS – zaledwie 2 tygodnie.

To nie pierwszy raz, gdy politycy zwracają uwagę, że Trybunał Konstytucyjny pracuje wolno. W 2016 roku prezydent Andrzej Duda wskazywał, że sprawy obywatelskie „zalegają po 3 lata”. O spadającej liczbie wyroków mówili także Krzysztof Bosak z Konfederacji w styczniu 2021 roku czy Katarzyna Lubnauer z Koalicji Obywatelskiej w listopadzie 2023 roku. 

To prawda. Trybunał Konstytucyjny wydaje coraz mniej wyroków

Od 1997 roku Trybunał wydał 1508 wyroków, co daje średnio prawie 54 wyroki rocznie (bez uwzględnienia roku 2025, który dopiero się rozpoczął). Liczba wyroków różni się zdecydowanie w konkretnych latach – w rekordowym 2006 roku TK wydał 104 wyroki, najmniej wyroków wydano w 2022 roku (jedynie 14). 

Czyje sprawy rozpatrzył TK w 2024 roku?

W 2024 roku Trybunał Konstytucyjny wydał 25 wyroków:

• 9 w wyniku złożenia skarg konstytucyjnych,
• 7 na wniosek grupy posłów (reprezentowanych przez posłów PiS: Krzysztofa Szczuckiego, Pawła Jabłońskiego, Zbigniewa Boguckiego i Przemysława Czarnka),
• 3 na wniosek prezydenta Andrzeja Dudy,
• 2 na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa,
• 1 na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
• 1 na wniosek Krajowej Rady Doradców Podatkowych,
• 2 na wniosek sądów – Sądu Apelacyjnego w Warszawie oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu.

Wyroki „na zamówienie PiS”

Szymon Hołownia nie sprecyzował, które wyroki miałyby zostać wydane „na zamówienie PiS”. Jednak jeżeli przyjmie się założenie, że marszałek miał na myśli wnioski złożone przez posłów PiS, prezydenta Dudę, Krajową Radę Sądownictwa (której legalność kwestionuje obóz rządzący) oraz wniosek złożony przez Małgorzatę Manowską, prezes SN (według której działania rządu Donalda Tuska to atak na niezależność sądów), to jest ich rzeczywiście 13.

Powyższe sprawy dotyczyły kwestii, co do których interpretacji prawnej politycy poprzedniego obozu rządzącego nie zgadzają się z obecną władzą. 

Chodzi m.in. o możliwość odpowiadania przed Trybunałem Stanu przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Głapińskiego (1, 2), wygaszenia mandatów posłom Maciejowi Wąsikowi i Mariuszowi Kamińskiemu (1, 2) czy powołania komisji śledczej dot. oprogramowania Pegasus (1), przed którą odmówił zeznań prezes TK Bogdan Święczkowski.

Ile czeka się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego?

Szymon Hołownia trafnie wskazał, że obywatelskie skargi konstytucyjne oczekują na rozpatrzenie zdecydowanie dłużej niż wnioski kierowane przez polityków. Konkretne liczby jednak różnią się od tych podanych przez marszałka.

Policzyliśmy, że skargi konstytucyjne, w których sprawie wydano wyroki w ubiegłym roku, były rozpatrywane przez Trybunał średnio ponad 3,5 roku. Politycy PiS czekali na wyrok Trybunału średnio około 18 tygodni (nieco ponad 4 miesiące).

Co dalej z Trybunałem Konstytucyjnym?

Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło w marcu 2024 roku „pakiet rozwiązań uzdrawiających Trybunał Konstytucyjny”, na który składały się projekt uchwały sejmowej, społeczny projekt ustawy o Trybunale Konstytucyjnym i projekt ustawy ją wprowadzającej, a także propozycje zmian w Konstytucji RP. 

6 marca Sejm przyjął uchwałę w tej sprawie. Z kolei ustawa o Trybunale Konstytucyjnym oraz ustawa określająca zasady wprowadzenia ustawy o TK zostały przyjęte w lipcu przez Sejm i skierowane do podpisu przez Prezydenta. Prezydent Andrzej Duda skierował jednak oba dokumenty do rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny. 

Głównym przedmiotem wniosku prezydenta są zarzuty dotyczące niezgodności przepisów tej ustawy z Konstytucją. Chodzi o zapisy, które podważają status niektórych sędziów Trybunału oraz stwierdzają nieważność i brak skutków prawnych orzeczeń Trybunału w czasie, gdy według twórców nowej ustawy, orzekał w nieuprawnionym składzie. 

Obie sprawy nie zostały jeszcze rozpatrzone przed Trybunałem (Kp 4/24, Kp 3/24).

Program Fact-Checking and Countering Disinformation: Poland’s 2025 Presidential Election jest prowadzony przez Stowarzyszenie Demagog dzięki wsparciu EMIF zarządzanemu przez Calouste Gulbenkian Foundation. Wyłączna odpowiedzialność za wszelkie treści wspierane przez European Media and Information Fund (EMIF) spoczywa na autorach i niekoniecznie musi odzwierciedlać stanowisko EMIF i Partnerów Funduszu, Calouste Gulbenkian Foundation i European University Institute.

Przekaż nam 1,5% podatku!

Wesprzyj nas, przekazując 1,5% podatku na kontrolę polityków. Wpisz w PIT: KRS 0000615583

Sprawdź jak przekazać!